Powszechna wystawa światowa w Paryżu w 1900 roku. Splendory Trzeciej Republiki

The present book is devoted mainly to problems in the presentation and interpretation of architecture and the fine arts at and ‘alongside’ the Universal World Exposition in Paris in 1900. Also touched upon are the epoch-making issues which shaped the ideas behind the world expositions. We consider, among others, such problems as: an outline of the expositions’ genesis, the first attempts at exhibition of industrial goods from various countries as a form of international rivalry, reception of the watchwords of Enlightenment rationalism at the beginning of the 19th century, the influence of the Industrial Revolution, and the universal exhibitions as a realization of the ideas of Count Henri de Saint-Simon. The world expositions became a model for the realization of Saint-Simon’s thought, in which the creations of human thought and handiwork, as well as the power and authority of money, were demonstrated. The Count’s heirs were fascinated by the colonization of unknown lands, deserts and seas; colonization was supposed to cause economic development, and even just the carrying out of colonization gave these activities a political and philosophical dimension.

Publikacja Eleonory Jedlińskiej Powszechna Wystawa Światowa w Paryżu w 1900 roku. Splendory Trzeciej Republiki to obszerna monografia jednej z najważniejszych wystaw światowych schyłku XIX w., prowadzących w wiek XX. Dziewiętnastowieczne wystawy, swoisty fenomen cywilizacji europejskiej, służyły głównie pokazaniu osiągnięć nauki i jej zastosowań w przemyśle, choć ważnym ich elementem były dzieła sztuki, traktowane jako wyraz syntezy materii i ducha nowych czasów. Eksponowały osiągnięcia techniczne, umożliwiały konfrontację postaw artystycznych. Polscy historycy sztuki zabiegali o udział w wystawach artystów polskich – często była to jedyna możliwość zaprezentowania ich dorobku w Europie i w Stanach Zjednoczonych. W ówczesnej sytuacji politycznej właśnie tak starano się przemycić świadectwa trwania polskości w sferze kultury. Zasadniczą treść książki (napisanej przez historyka sztuki) stanowią problemy artystyczne, którym towarzyszą zagadnienia historyczne, socjologiczne, polityczne i filozoficzne, kształtujące postawy społeczne końca XIX w. Obszerne fragmenty dotyczą obecności na wystawie 1900 r. artystów polskich – ich dzieł i roli w kształtowaniu świadomości istnienia Polski. Publikacja zawiera kilkadziesiąt wyjątkowych zdjęć z 1900 r. oraz współczesne fotografie najważniejszych obiektów architektonicznych Paryża, powstałych na Wystawę Światową. Bogactwo ilustracji, przedstawiających rzadko reprodukowane dzieła sztuki z licznych muzeów na świecie sprawia, że książka może być atrakcyjnym źródłem ikonograficznym. „Prezentowana książka jest jedyną tak dokładną monografią jednego z serii wydarzeń w dziejach cywilizacji europejskiej, jakimi były wystawy światowe. Wybrana została wystawa 1900 roku, przełomowa dla dojrzewających przez cały XIX wiek tendencji politycznych, naukowych i kulturalnych, wyrażających niespełnione nadzieje. Narastające konflikty wkrótce doprowadziły do wybuchu I wojny światowej”. Z recenzji profesora Zbigniewa Bani