The Job Was Being Done: A Conversation About Dominika Macocha’s Video-sculptural Installation “50°31’29.7”N 22°46’39.1”E, 50°30’56.2”N 22°46’01.0”E, 50°30’41.0”N 22°45’49.5”E”

This article is a record of a discussion concerning Dominika Macocha’s video-sculptural installation 50°31’29.7”N 22°46’39.1”E, 50°30’56.2”N 22°46’01.0”E, 50°30’41.0”N 22°45’49.5”E. The work deals with the uses of discourse and landscapes in mechanisms of camouflaging the crimes perpetrated on Jews by Poles during the Holocaust. The author lays bare and deconstructs these mechanisms – above all the mechanisms of  narrative fetishism of production of artificial landscape – drawing on examples from Biłgoraj county. In the course of the discussion, the work inspired a critical reassessment of the categories dominating the ways in which the Holocaust is currently described: (1) Martin Pollack’s category of contaminated landscapes, rooted in the ideology of two totalitarianisms; (2) the category of the witness / bystander, which conceals the observers’ participation in the scenario of the crime; and (3) the category of taboo, which is ambivalent considering the universal knowledge on the part of local communities about what happened to Jews from their localities. Reflection on the production of taboo leads the discussants to deliberate on the status of Jewish sources in the field of Holocaust studies. Collected since as early as the 1940s, and containing ample and detailed information about Polish crimes perpetrated on Jews, they are nevertheless not recognised as sources by Polish historians. The conversation is concluded by an attempt at recapitulating the present condition of Polish historiography in the light of the postulated new approach to sources.

Niniejszy tekst stanowi zapis dyskusji poświęconej instalacji wideo-rzeźbiarskiej Dominiki Macochy pt. 50°31’29.7”N 22°46’39.1”E 50°30’56.2”N 22°46’01.0”E 50°30’41.0”N 22°45’49.5”E. Dzieło artystki dotyczy dyskursywnych i krajobrazowych mechanizmów kamuflowania zbrodni na Żydach popełnionych przez Polaków podczas Zagłady. Macocha obnaża i dekonstruuje te mechanizmy – przede wszystkim mechanizm fetyszyzmu narracyjnego i mechanizm produkcji sztucznego krajobrazu – na przykładach zaczerpniętych z powiatu biłgorajskiego. Podczas dyskusji, z inspiracji pracą artystki, krytycznemu namysłowi poddane zostają następujące, dominujące współcześnie kategorie opisu Zagłady: 1. zaproponowana przez Martina Pollacka kategoria skażonych krajobrazów, wyrosła na gruncie ideologii dwóch totalitaryzmów; 2. kategoria świadka, maskująca udział obserwatorów w scenariuszach zbrodni; 3. kategoria tabu, ambiwalentna, jeśli wziąć pod uwagę powszechność wiedzy lokalnych społeczności o tym, co stało się z Żydami z ich miejscowości. Refleksja nad produkcją tabu prowadzi dyskutantów do namysłu nad statusem źródeł żydowskich w polu badań nad Zagładą. W źródłach tych bowiem, kompletowanych już od lat czterdziestych, znajdujemy wiele szczegółowych informacji o polskich zbrodniach na Żydach. Nie są one jednak rozpoznane jako źródła przez polskich historyków. Dyskusję kończy próba podsumowania współczesnej kondycji polskiej historiografii w świetle postulatu nowego podejścia do źródeł.