Tworzenie rynku gazu: ewolucja czy rewolucja?

Nieuchronność i sukcesywność wdrażania elementów wspólnotowej polityki energetycznej oraz pozostawiona w tym względzie krajom członkowskim swoboda realizacji celów, powinna przekładać się na działania uwzględniające specyfikę lokalnych rynków, tak aby w możliwie harmonijny sposób przeprowadzić procesy liberalizacyjne. Proces tworzenia i rozwoju rynku energii elektrycznej pozwolił na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat, na zebranie dooewiadczeń, które można wykorzystać przy tworzeniu ram i zasad funkcjonowania rynku gazu ziemnego. Osiąganie kamieni milowych w procesie uwalniania rynku gazu może być zatem następstwem wykorzystania sprawdzonych praktyk o ewolucyjnym i sukcesywnie wdrażanym charakterze, prowadzących w konsekwencji do akceptowalnych biznesowo i społecznie zmian. Może być jednak także efektem rozstrzygnięć na drodze niekonsultowanych społecznie i sektorowo, arbitralnych decyzji administracyjnych, nie mających odpowiedniej legitymacji biznesowej. Ewolucja strategii zarządzania pozwala na identyfikację quasioptymalnych mechanizmów, dających zainteresowanym stronom procesu liberalizacji komfort w realizacji zarówno ich indywidualnych celów, jak i uzyskania efektu na poziomie wspólnym. W referacie opisane zostaną wybrane determinanty rynku gazu w tym w szczególności charakterystyka: (i) tworzenia ram prawnych i regulacyjnych funkcjonowania rynku, (ii) jego uczestników, a także (iii) praktycznych efektów zmian wdrażanych na drodze ewolucyjnej i rewolucyjnej.

The inevitability and gradual implementation of elements of EU energy policy, together with the freedomof themethod of use by member states to achieve the policy’s objectives, should be translated into actions to address the specific circumstances of local markets. The aim is to carry out the liberalization processes in the way most harmonious to society. The process of the creation and development of the energy market over the last several years has made it possible to gather broad ranging experience which can be used in developing the framework and principles of the functioning of the gas market. The achievement of milestones in the process of liberating the gas market may, therefore, be a consequence of the use of evolutionary or gradually implemented best practices leading to acceptable changes. Market changesmay, however, also be the result of arbitrary administrative decisions without any social or energy sector consultations. The evolution of management strategies allows for the identification of ‘quasi-optimal’ mechanisms giving interested parties the comfort of achieving both their individual goals as well as the common objectives. This paper describes the selected determinants of the gas market, in particular: (i) the creation of a legal and regulatory framework for the market, (ii) the characteristics of gas market participants, and (iii) the practical effects implemented through evolutionary and revolutionary changes.