Liberalizacja rynku energii elektrycznej szansą na rozwój usług

Artykuł w swoim założeniu odpowiada na postawione pytanie badawcze: jak proces liberalizacji rynku energii elektrycznej wpływa na rozwój usług świadczonych w branży elektroenergetycznej? Na wstępie praca przedstawia krótką genezę pierwszego w Europie procesu liberalizacji rynku energii elektrycznej, który był zapoczątkowany w Wielkiej Brytanii. Ponadto zostały opisane trudności z klasyfikacją coraz większej ilości usług obecnych na liberalnych rynkach energii elektrycznej według światowej organizacji handlu (WTO). Aspekt ten został podkreślony również w odniesieniu do Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) oraz Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). W części pierwszej przedstawiono funkcjonowanie europejskiego hurtowego rynku energii elektrycznej, podmioty na nim obecne, strukturę wytwórczą i główne rynkowe centra handlu energią w krajach członkowskich Unii Europejskiej (UE). Następnie został poruszony problem ograniczający funkcjonowanie europejskiego rynku energii w UE, który polega na małej ilości i niewystarczającej zdolności przesyłowej istniejących sieciowych połączeń transgranicznych, zwłaszcza wśród państw z Europy Środkowo-Wschodniej. W drugiej części zaprezentowano ogólną strukturę i zasady funkcjonowania zliberalizowanego rynku energii elektrycznej w Polsce. Począwszy od opisu wspólnotowych i krajowych podstaw prawnych, poprzez zasadę unbundlingu, a kończąc na konkurencyjnych i rynkowych formach handlu energią elektryczną. W trzeciej części zaprezentowano dynamiczny rozwój usług wynikający z procesu liberalizacji rynku energii elektrycznej w Polsce. Poszczególne rodzaje usług zostały podzielone na trzy grupy. Pierwszą grupę stanowią usługi podstawowe, na które składają się przesył i dystrybucja oraz handel. Drugą grupę stanowią uzupełniające usługi dodatkowe w postaci transmisji danych sieciami elektroenergetycznymi. Trzecia grupa to usługi zewnętrzne, takie jak np. consulting czy audyt energetyczny. Artykuł zakończony jest konkluzją mówiącą, że proces liberalizacji rynku energii elektrycznej znacznie przyspiesza rozwój usług świadczonych w branży elektroenergetycznej. Jednocześnie możemy stwierdzić, że zarówno światowe jak i polskie klasyfikacje usług nie nadążają za dynamicznym liberalnym rozwojem rynku energii elektrycznej i w przyszłości raczej pewne są zmiany rozszerzające te klasyfikacje.

This article answers the following research question: how does the process of liberalization of the electricity market affects the development of services related to the electrical sector? The article starts by presenting a brief genesis of the liberalization of electricity markets around the world, which began in the UK. The article also reviews the difficult classification of the growing portfolio of services defined by the World Trade Organization WTO, which are present in liberalized electricity markets. This aspect was also emphasized in relation to the Polish Classification of Goods and Services (PKWiU) and the Polish Classification of Activities (PKD). The first part of the article presents the functioning of the European electricity market, the major players in the market, and the structure of the European electricity trading market. The limitations of the European electricity market is functioning were also presented, limitations which are due to the limited number of cross border network connections and their insufficient capacity for certain European countries. The second part of the article presents the complicated structure of and the rules for operating within the liberalized electricity market in Poland. It begins with a community description and the local legal basis provided by the rule of unbundling, ending with competitive and market forms of electrical energy trading. The third part of the article presents the dynamic development of services resulting from the liberalization of the electricity market in Poland. Different types of services were divided into three groups. The first group consists of basic services, which include transmission and distribution as well as trade. The second group consists of the additional basic services such as data transmission via the electricity networks. The third group includes external services such as consulting, advisory, or energy audits. The analysis concludes that liberalization of the electricity market significantly accelerates the development of services provided in the electrical sector. In addition, can be concluded that WTO and Polish classifications of services have not kept up with the dynamic development of the services electricity market, so future changes are certain.