Zagospodarowanie złoża węgla brunatnego Gubin – wybrane problemy projektowania kopalni

Zagospodarowanie złoża Gubin to przedsięwzięcie, które pod względem skali i znaczenia można porównać do budowy kopalni w Bełchatowie. Złoża Gubin i Bełchatów diametralnie się od siebie różnią jednak porównanie to jest uzasadnione ze względu na znaczenie planowanej inwestycji dla polskiego przemys?u górniczego i energetycznego. W artykule przedstawiono wybrane problemy zwi?zane z górniczym zagospodarowaniem złoża Gubin. Zwrócono uwagę na zmianę otoczenia formalno-prawnego dla inwestycji górniczej jaka się dokona?a po zmianie systemu społeczno-gospodarczego. Podkreślono znaczenie uwarunkowań przestrzennych, środowiskowych i społecznych. Przedstawiono cechy procesu projektowania - długi horyzont czasowy realizacji projektowanej inwestycji, niepewność uwarunkowań zewnętrznych i wynikające stąd trudności w ocenie op?acalno?ci projektu. Zwrócono uwagę na wzajemne powi?zanie poszczególnych elementów projektu oraz zależność czasową w procesie ich opracowania. Wykazano iteracyjny charakter procesu projektowania i wynikającą stąd konieczność weryfikacji przyjętych już rozwiązań. Jako tło do przedstawienia wybranych konkretnych problemów związanych z projektowaniem zagospodarowania złoża Gubin omówiono metody projektowania - metodę wariantów, empiryczną i kolejnych przybliżeń. Omówiono narzędzia i możliwość ich zastosowania do rozwiązywania wybranych problemów z dziedziny projektowania kopalni odkrywkowej. Główną część pracy stanowi rozdział, w którym odniesiono się do konkretnych problemów zagospodarowania złoża Gubin. Przedstawiono założenia, na podstawie których określono wielkość rocznego wydobycia i przewidywaną ilość wydobytego węgla w całym okresie funkcjonowania kopalni. Omówiono proces okonturowania wyrobiska z uwzględnieniem uwarunkowań złożowych, geotechnicznych, przestrzennych, społecznych i środowiskowych. Wymieniono kryteria wyboru lokalizacji miejsca udostępnienia złoża oraz lokalizacji zwałowiska zewnętrznego. W podsumowaniu przedstawiono stan zaawansowania prac projektowych oraz wymieniono niektóre problemy do rozwiązania na kolejnych etapach planowania zagospodarowania złoża.

The development of the Gubin lignite deposit is a venture that can be compared to the construction of Belchatow’s mine both in scale and significance. Although the Gubin and Belchatow deposits are completely different from each other, this comparison is justified because of the significance this investment represents to the Polish mining and energy sectors. This paper presents selected problems related to the mining development of the Gubin deposit. Attention has been paid to the changes in the legal and formal requirements for mining investments which were introduced after the transformation of the Polish social and economic system. The significance of spatial, environmental, and social conditionings has been underlined. Typical attributes of the mine planning process have also been presented. Those include the lengthy time horizon of the investment, uncertainty of external conditions, and resulting difficulties in the project’s economic evaluation. Focus has been placed on mutual connections between particular elements of the project and time dependences during the process of their development. The iterative character of the design process has been proven together with the resulting necessity of frequent verification of previous assumptions. As a background for presenting selected problems related to planning the development of the Gubin lignite deposit, the article discusses the methods of design – the variants method, empirical method, and the method of consecutive approximations. Tools and the possibilities of their use for solving chosen problems related to open pit mine design have been broadly covered. The chapter in which the authors highlight the specific problems of the Gubin deposit’s development constitutes the main subject of the paper. It depicts the assumptions on which the annual production and the total extraction of lignite during the life-of-mine period have been based. The paper reviews the process of planning the full impact of the mine, which needs to take environmental, geotechnical, spatial, social, and mining conditions into account. It also indicates the criteria for choosing the location of the opening cut and the external dump. The summary presents the current state of the mine design progress together with some problems that will need to be solved during the next stages of the deposit’s development.