Terra semi-incognita, czyli o sztucznej inteligencji, robotach, automatyzacji oraz technologicznych obawach pracowników w organizacji

Upowszechnione użycie zaawansowanych technologii typu AI w organizacjach wpływa nie tylko na redukcję kosztów, zwiększoną efektywność usług czy satysfakcję klientów. Traktowane jako zagrożenie dla przyszłości pracy może pośrednio negatywnie wpływać także na pracowników. Jednak pomimo wielu lat intensywnego rozwoju technologicznego, dotychczasowy stan wiedzy dotyczącej obaw pracowników związanych z technologią jest stosunkowo niewielki. W artykule starano się przeanalizować wyniki prowadzonych w tym obszarze badań, aby zinwentaryzować stan wiedzy, wskazać obszary rozpoznane oraz luki w tej dziedzinie. Szczególną uwagę poświęcono narzędziom wykorzystywanym do badania wskazanego zjawiska oraz zmiennym decydującym o sile i charakterze jego skutków. Studia literatury wykazały przewagę badań empirycznych przeprowadzonych za pomocą konstruktu STARA awareness, w krajach rozwiniętych, z udziałem pracowników branż usługowych z obszaru turystyki i gościnności, głównie branży hotelowej. Technologiczne obawy pracowników wpływają na takie zmienne, jak zamiar odejścia, zaangażowanie, kreatywność, współpraca człowieka z robotem, ukrywanie wiedzy, satysfakcja z pracy, wypalenie zawodowe, cynizm czy nawet depresja. Do czynników moderujących należą postrzegane wsparcie organizacyjne, konkurencyjny psychologiczny klimat, transformacyjne przywództwo czy typ wykonywanej pracy. Poważne skutki obaw technologicznych u pracowników na ich funkcjonowanie oraz wpływ na istotne zjawiska organizacyjne ukazują wagę tematu w badaniach nauk o zarządzaniu i uzasadniają wzrost zainteresowania. Artykuł kończy próba konceptualnego ukazania stanu wiedzy ze szczególnym uwzględnieniem luk wymagających wypełnienia.

The widespread use of advanced AI technologies in organizations affects not only cost reduction, increased service efficiency or customer satisfaction. Treated as a threat to the future of work, it may also indirectly negatively impact employees. However, despite many years of intensive technological development, the current state of knowledge regarding employees' fears related to technology in the organization is relatively small. This article attempts to analyze the results of research conducted to inventory the state of knowledge, indicate identified areas, and show gaps. Particular attention was also paid to the tools used to study the indicated phenomenon and the variables determining the strength and nature of its effects. Literature studies have shown the advantage of empirical research conducted using the STARA awareness construct in developed countries, with the participation of employees of service industries in the field of tourism and hospitality, with a predominance of the hotel industry. Technological fears of employees affect variables such as intention to leave, commitment, creativity, human-robot cooperation, hiding knowledge, job satisfaction, professional burnout, cynicism, or even cause depression. Moderating factors include perceived organizational support, competitive psychological climate, transformational leadership, and the type of work performed. The severe effects of technological fears on employees' functioning and the impact on significant organizational phenomena show the importance of the topic in research on management sciences and justify the increased interest. The article ends with an attempt to show state-of-the-art conceptually, emphasizing the gaps that need to be filled.