Nadzór nad działalnością muzeów

Nadzór nad muzeami powinien być postrzegany z uwzględnieniem zarówno regulacji szczególnych, bezpośrednio do muzeów adresowanych – w tym zwłaszcza Ustawy o muzeach – jak i regulacji ogólnych, przewidujących mechanizmy nadzorcze w różnych zakresach, np. budowlanym czy pracowniczym. Ta złożona perspektywa systemowo-normatywna jest istotna nie tylko w odniesieniu do nadzoru w wąskim, podstawowym rozumieniu tego pojęcia, kojarzonego w pierwszej kolejności z przeprowadzaniem kontroli i stosowaniem wobec nadzorowanego podmiotu odpowiednich działań władczych, np. podejmowanych w formie decyzji administracyjnej, lecz także nadzoru pojmowanego szerzej, poprzez obejmowanie nim również całego spektrum wspierania muzeum, w tym poprzez wydawanie ważnych dla jego działalności zaleceń, ocen i opinii. Jeżeli chodzi o kontekst nadzoru „zewnętrznego” realizowanego przez właściwe organy i podmioty, to podstawowe znaczenie ma nadzór organizatora (założyciela) muzeum, stanowiący jeden z jego ustawowo określonych obowiązków, jak również nadzór ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, czyli m.in. do spraw z zakresu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami oraz działalności muzeów, poza tym nadzór konserwatorski sprawowany przez wojewódzkich konserwatorów zabytków jako organów wyspecjalizowanych w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, stanowiącymi m.in. zbiory muzeów. Odnośnie „wewnętrznych” aspektów nadzoru, na wyróżnienie zasługuje rola rad muzeów stanowiących obligatoryjny organ w muzeach publicznych (państwowych i samorządowych). Do ich ustawowych zadań należy m.in. sprawowanie nadzoru nad wypełnianiem przez muzeum jego powinności wobec zbiorów i społeczeństwa, w szczególności nad realizacją celów określonych w art. 1. Ustawy o muzeach. Problematyka nadzoru jest istotna także dla muzeów niepublicznych (ich założycieli), które w przypadku naruszania przepisów ustawy lub statutu muszą się liczyć z zastosowaniem wobec nich stosownych działań nadzorczych, z zakazaniem przez ministra ich dalszej działalności włącznie.