Wspólnotowe i prywatne przestrzenie wolności w kaukaskiej literaturze zesłańczej

Kaukaska literatura emigracyjna XIX wieku kumuluje zapisy różnych sposobów doświadczania wolności pomimo fizycznego zniewolenia. Obiektywną, zewnętrzną formą manifestowania wolności, często przybierającą charakter wspólnotowy, było prowadzenie politycznej misji „apostolskiej” polegającej na głoszeniu idei wolności; prowadzenie badań i pracy naukowej, utrzymywanie więzi z literaturą narodową, czytanie indywidualne lub głośne w grupie zesłańców. Nie mniej ważne było jednak „dotykanie” wolności w indywidualnym, subiektywnym wnętrzu: poprzez uwolnienie nieograniczonych przestrzeni wyobraźni i uruchomienie procesów twórczych twórczego „ja”; dzięki marzeniom i pamięci; w miłości, wreszcie w kontakcie z naturą, która była dla romantyków bramą do transcendencji. Istotą tych poetyckich wizji „wyzwolenia” jest w istocie projekcja powrotu do Raju.

Caucasian exile literature of the 19th century accumulates records of various ways of experiencing freedom in spite of physical enslavement. An objective, external form of manifesting freedom, often taking on a community character, was conducting a political „apostolic” mission consisting in preaching the idea of freedom; conducting research and scientific work, maintaining ties with national literature, reading individual or aloud in group of exiles. No less important, however, was „touching” freedom in an individual, subjective interior: by releasing unlimited spaces of imagination and launching the creative processes of the creative „I”; thanks to dreams and memory; in love, and finally in contact with nature, which was for romantics a gateway to transcendence. The essence of these poetic visions of „liberation” is in fact the projection of a return to the Paradise.