Tabula Banasitana. Tekst – tłumaczenie – komentarz

Cesarstwo rzymskie w II w. n.e. weszło w okres szybkiej romanizacji prowincji rzymskich, m.in. miało to miejsce, z rożnym natężeniem, w prowincjach afrykańskich. Wyrazem tego było nadawanie przywodcom plemion tubylczych obywatelstwa rzymskiego. Dokument zwany Tabula Banasitana, znalezisko epigraficzne odkryte w XX w. w miejscu antycznej civitas Banasa, dokumentuje proces nadania rzymskiego prawa przywodcom plemienia Zegrenses oraz ich rodzinom. Rzymskie ius civile zostało przyznane im z zachowaniem praw ich ludu oraz bez zwolnień od ciężarow publicznych. Przedmiotem artykułu jest kompleksowa analiza trzech dokumentow wyrytych na inskrypcji Tabula Banasitana dotyczących romanizacji prowincji Mauretania Tingitana. Artykuł ukazuje stopniowe wciąganie przywódców tubylczych plemion zamieszkujących połnocno-zachodnią Afrykę w struktury rzymskiej prowincji Mauretania. Lokalnym elitom władze rzymskie nadawały niekiedy obywatelstwo rzymskie, jednak z zachowaniem praw rodzimych. Taka zrownoważona polityka pozwalała zachować spokoj na przygranicznych terenach cesarstwa, niejednokrotnie zagrożonych konfliktami z ludami ościennymi, lub, jak to miało miejsce w analizowanym tu przypadku, z plemionami nomadycznymi. Przywileje obywatelstwa rzymskiego nadawano z pewnymi ograniczeniami dotyczącymi zarówno kwestii stosunku nowego obywatela do jego rodzimej społeczności, jak i interesow fiskalnych cesarstwa (bez zwolnień ze zobowiązań, takich jak np. tribulum i vectigal). Zazwyczaj obywatelstwo było nadawane viritim, jednak – jak poświadcza to Tabula Banasitana – mogli je rownież otrzymać członkowie rodziny (żona i dzieci) beneficjenta.

The Roman Empire entered a period of rapid romanization of the Roman provinces in the 2nd century AD. This also took place, with varying intensity, in African provinces. An expression of this was the granting of Roman citizenship to the leaders of indigenous tribes. The document called Tabula Banasitana, an epigraphic find discovered in the 20th century at the site of the ancient civitas Banasa, documents the process of granting Roman law to the leaders of the Zegrenses tribe and their families. The Roman ius civile was granted to them with the preservation of the rights of their people and without exemptions from public burdens. The author analyzes three documents engraved as an inscription known as Tabula Banasitana, concerning the romanization of the province Mauretania Tingitana. The article describes the process of the gradual incorporation of the North-West African tribal leaders into the structures of the Roman province of Mauretania. Sometimes members of the local elites were granted the status of Roman citizen by the Roman authorities, even though they retained all privileges derived from native law. Through this balanced social policy, Rome was able to keep the peace in frontier areas of the Empire, which were threatened by conflicts with neighbors or, as in this case, nomadic tribes. This form of Roman citizenship was limited – the nature and extent of the restrictions depended on the relationship between the person receiving citizenship and the local community or the Empire’s fiscal interests (for example new citizens were not relieved of obligations like tributum or vectigal). Citizenship was usually granted viritim, but sometimes – as Tabula Bansitana shows – members of the newly minted citizen’s family (wife and children) also received the privilege.