Cześć dla życia - jej znaczenie w ochronie środowiska i uwarunkowania kulturowe

Działając w ochronie środowiska często zapominamy o wartościach koncentrując się na omawianiu jedynie aspektów technicznych. Tymczasem wartości, czy w ogóle aksjologiczno-normatywna sfera świadomości ekologicznej jest źródłem właściwych motywacji dla działań proekologicznych. Spośród wartości ekologicznych najważniejszą wydaje się być wartość życia samego w sobie, która rodzi takie postawy jak cześć dla życia i poszanowanie życia każdej istoty. Pojęcie czci dla życia upowszechniło się w polskiej literaturze ekologicznej w latach 80. XX w. wraz z rozwojem ekologii głębokiej i ekofilozofii. Nurty te w dużej mierze czerpią inspiracje z religii i filozofii wschodnich oraz z kultury Indian amerykańskich. Przyjął się więc pogląd, ze idea czci dla życia jest obca naszej europejskiej, czy w ogóle zachodniej kulturze. Jest to pojęcie błędne, ponieważ postawy poszanowania natury były i są charakterystyczne dla naszej judeochrześcijańskiej tradycji począwszy od starożytności aż do czasów nam współczesnych. Dowody na to znajdujemy w biblii, w dziełach mistyków chrześcijańskiego średniowiecza oraz myślicieli współczesnych. W czasach nowożytnych, idea czci dla życia została w kulturze zachodniej niemal zapomniana. Stało się tak, między innymi, wskutek upowszechnienia się poglądów filozoficznych traktujących przyrodę w kategoriach czysto mechanistycznych, co usprawiedliwiało narastającąjej eksploatację. Jeżeli pragniemy likwidować rzeczywiste przyczyny kryzysu ekologicznego, to kształtowanie sfery wartości w świadomości ekologicznej, a szczególnie upowszechnianie postawy czci dla życia, jest warunkiem koniecznym.

While acting for environmental protection, we tend to forget about the values while concentrating only on the technical issues. Values, and the axiological and normative sphere of environmental awareness, are the source of proper motivations for proecological actions. Among the ecological values, the value of life in itself seems to be the most important, since it provides such attitudes as reverence for life and respect of any creature's life. The term of reverence for life has become popular in the Polish ecological literature in the 80's of the 20th century together with the development of the deep ecology and eco-philosophy. These trends have been inspired by the eastern religions and philosophy as well as by the culture of the American Indians. Apoint of view has been generally accepted that the idea of reverence for life is alien to our European culture. However, such an approach is erroneous, since the attitudes of respect for nature have been always characteristic for our Judeo-Christian tradition:beginning from ancient times until today. Proves to support this point of view can be found in the Bibie, in the works of the Christian Medieval mystics and in studies of contemporary thinkers. Nowadays, the idea of reverence for life has been nearly forgotten in the western culture. It has happened mainly due to the spread of philosophical views which consider nature in the purely mechanistic categories what justified its raising exploitation. If we want to eliminate the real causes of the ecological crisis, development of the sphere of values in the ecological awareness and promotion of reverence for life in particular are a necessary condition.