Energetyczne usługi środowiska

W dotychczasowej teorii i praktyce gospodarczej nie dostrzegano problemu niedostatecznego rozpoznania problematyki usług środowiska, które między innymi dostarczają strumienie materii, energii i informacji niezbędne dla zrównoważonego rozwoju społeczno–gospodarczego. W nauce nie kwestionuje się tego, że makrosystem środowisko–społeczeństwo–gospodarka funkcjonuje dzięki przepływom materii, energii i informacji. W teorii ekonomii najlepiej rozpoznany jest tylko problem przepływu dóbr środowiska i w zasadzie na jego podstawie konstruuje się wszelkie teorie ekonomii środowiska i zasobów naturalnych. Poza głębszymi rozważaniami ekonomicznymi pozostają walory i usługi środowiska. W rzeczywistości dopiero dogłębne rozpoznanie roli usług środowiska w gospodarce w świetle koncepcji zrównoważonego rozwoju i wyzwań jakie stawia gospodarka oparta na wiedzy pozwoli zweryfikować dotychczasowy zakres analizy ekonomicznej relacji środowisko–gospodarka–społeczeństwo i opracować rekomendacje jej doskonalenia. W niniejszym opracowaniu autor przyjął następująca definicję usług środowiska: są to procesy ekologiczne, które prowadzą do zmniejszenia się entropii w makrosystemie społeczeństwo-gospodarka-środowisko. Rozwinięcie problematyki energetycznych usług środowiska w teorii ekonomii wiąże się z uwzględnieniem przesłanek wynikających z termodynamiki systemów fizycznych i dynamicznej równowagi ekosystemów. Pierwsza grupa przesłanek wykazuje, że część praw ekonomicznych i zależności leżących u podstaw modeli ekonomicznych jest niezgodna z prawami termodynamiki (entropii). W obrębie drugiej grupy znajduje się stwierdzenie, że dynamika ekosystemów zależy od skali zjawiska oraz, że reakcje koewolucyjne i sukcesyjne nie mają charakteru liniowego, to znaczy że małe zmiany adaptacyjne lub relatywnie małe zakłócenia zewnętrzne mogą być przyczyną potężnych przekształceń. Zmiany energetycznych usług środowiska wpływają na system środowiska przyrodniczego, więc i na systemy społeczne i gospodarcze. Należy stwierdzić, że problematyka ich zachowania niesie dla teorii ekonomii i praktyki zarządzania środowiskiem wiele konsekwencji.

The current economic theory and practice do not seem to recognize sufficiently the issue of services offered by the environment, which include provision of matter, energy and information streams necessary for the sustainable social and economic development. The science does not call in question the fact the environment–society–economy macrosystem functions thanks to the transfer of matter, energy and information. The theory of economy has well recognised only the issue of the environmental goods transfer which has become the corner stone for building all theories of environmental economy and the natural environment. The qualities and services of the environment are still out of scope of the deeper economic considerations. In reality however only a thorough identification of the role played by the environmental services in the economy taking the account of sustainable development and the challenges posed by the knowledge–based economy shall allow for a verification of the up–to–date scope of the economic analysis of the environment–economy–society relations and develop recommendations for their improvement. In the study, by environmental services the author understands ecological processes which lead to the reduction of entropy in the society–economy–environment macrosystem. The development of the energetic services of the environment in the theory of economy is associated with considering the premises resulting from the thermodynamics of physical systems and the dynamic equilibrium of ecosystems. The first group of premises shows that some of the economic laws and the dependencies being foundations for economic models are incongruent with the thermodynamics laws (entropy). The other group of premises includes a statement that the dynamics of ecosystems depends on the scale of the phenomenon and that the co–evolution and succession reactions do not show a linear character i.e. small adaptation changes or relatively small external interferences may become reasons for large transformations. The changes of the energetic environment services impact the system of the natural environment as well as social and economic systems. Therefore it should be stated that the issue of their behaviour may bring a number of consequences for the theory of economy and environmental management practice.