Pojedynek Béli I z księciem „Pomorza” – prawda historyczna czy fikcja literacka? Analiza narratologiczno-komparatystyczna rozdziału 79 Chronicon pictum oraz relacji Gesta Hungarorum

Artykuł jest analizą narratologiczną rozdziału 79 Chronicon pictum oraz rozdziału 52 Gesta Hungarorum, poświęconych scenie pojedynku pomiędzy węgierskim księciem Bélą a pomorskim władcą. Autor opowiedział się za symbolicznym rozumieniem omawianej w artykule sceny. Tym samym podał w wątpliwość historyczność pojedynku, jak i samej wojny z Pomorzanami. Odrzucił pogląd, że postać Mieszka przedstawia konkretnego władcę Polski, a zinterpretował ją jako archetyp całej dynastii Piastów. Następnie przeprowadził analizę porównawczą omawianej sceny pojedynku, zestawiając tekst Chronicon pictum z innymi źródłami narracyjnymi z epoki. W swoim artykule zwrócił uwagę na podobieństwo tego rozdziału do rozwiązań literackich znanych z utworów z gatunku chansons de geste, m.in. Historii o pięknej a szlachetnej Meluzynie. Stwierdził, że owa scena wpisuje się w motyw literacki księcia-wygnańca, który będąc na uchodźstwie w obcym królestwie, ratuje je, pokonując armię poganina-najeźdźcy. Książę potwierdza tym czynem, że jest godny władzy, którą ostatecznie obejmuje.

Der Artikel ist eine narratologische Analyse des 79. Kapitels von Chronicon pictum und des 52. Kapitels von Gesta Hungarorum, welche dem Duell zwischen dem ungarischen Herzog Béla und dem pommerschen Herrscher gewidmet sind. Der Autor spricht sich für ein symbolisches Verständnis der im Artikel behandelten Szene aus. Damit stellt er sowohl die Historizität des Duells als auch des Krieges gegen Pommern selbst in Frage. Er verwirft die Ansicht, dass es sich bei der Darstellung von Mieszko um einen konkreten Herrscher Polens handelt, und interpretiert diese als Archetyp der gesamten Dynastie der Piasten. Anschließend erfolgt eine vergleichende Analyse des Zweikampfes, indem der Text von Chronicon pictum anderen erzählenden Quellen aus der Epoche gegenübergestellt wird. Ferner wird im Artikel auf die Parallelen zwischen dem Inhalt des betreffenden Kapitels und literarischen Mitteln hingewiesen, die aus Werken der Gattung der Chansons de geste bekannt sind, wie z. B. Geschichte von der edlen und schönen Melusina. Der Autor kommt zum Schluss, dass sich die Szene in das literarische Motiv des vertriebenen Herzogs einfügt, der in der Verbannung das fremde Reich rettet, indem er die heidnischen Angreifer besiegt. Der Herzog bestätigt durch diese Tat, dass er der Macht, die er schließlich erlangt, würdig ist.

The paper is a narratological analysis of the 79th chapter of the Hungarian Chronicon pictum and the 52nd Chapter of Gesta Hungarorum, which describe a duel between the Hungarian prince Béla and the Pomeranian prince. The author opts for a symbolic interpretation of both the aforementioned chapters. He casts doubt on the historicity of the duel. He suggests that the figure of Mieszko, mentioned in the chronicles, was not an actual, historical ruler of Poland. According to the author’s interpretation, Mieszko was only an embodiment of the Piast dynasty and all rulers of Poland. Next, the author compares the duel scene with the duel scenes in contemporary narrative sources. He concludes that this scene fits into the literary motif of an exiled prince who, being in exile in a foreign kingdom, saves it by defeating the army of a pagan invader. He stated that this scene fits into the literary motif of an exiled prince who, being in exile in a foreign kingdom, saves it by defeating the army of a pagan invader.