Metody postępowania ze zwłokami i ich wpływ na środowisko w czasie pandemii COVID-19 z perspektywy zielonej kryminologii

Niniejsze opracowanie podejmuje zagadnienie postępowania ze zwłokami ludzkimi w czasie pandemii COVID-19 i jego wpływu na środowisko naturalne. Przyjęliśmy perspektywę zielonej kryminologii z uwagi na trwający niezmiennie od lat kryzys klimatyczny. Mimo podnoszonego w dyskursie naukowym problemu szkodliwych dla środowiska działań człowieka związanych z chowaniem zmarłych, kwestia ta została pominięta przez władze państw mierzących się z kryzysem pandemicznym. Celem tego opracowania było rozważenie, na ile chaos związany z rosnącą liczbą zgonów i problem z zarządzaniem ciałami, wpłynęły na jakość środowiska naturalnego. Omówiliśmy tradycyjne, najczęściej stosowane na świecie metody pochówku, tj. inhumację i kremację oraz ich wpływ na środowisko naturalne. Przedstawiliśmy zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dotyczące postępowania z ciałami osób zmarłych w wyniku zakażenia wirusem SARS-CoV-2. Omówiliśmy metody zarządzania dynamicznie wzrastającą liczbą osób zmarłych w trzech krajach: w Polsce, Brazylii i Indiach. Podjęliśmy próbę odpowiedzi na pytanie, na ile przyjęcie takich metod było konieczne z perspektywy zaleceń WHO, a ostatecznie – jak ich stosowanie wpłynęło na środowisko naturalne, a zwłaszcza jakość gleb, wód gruntowych oraz powietrza. Na koniec przedstawiliśmy przegląd alternatywnych, bardziej przyjaznych dla środowiska, choć mniej konwencjonalnych metod postępowania ze zwłokami.

This study addresses the issue of handling human remains during the COVID-19 pandemic and its impact on the environment. We have adopted a green criminology perspective due to the ongoing climate crisis. Despite the problem of environmentally harmful human activities related to the burial of the dead being raised in the scientific discourse, this issue has been neglected by the authorities of countries facing the pandemic. The aim of this study was to consider the extent to which the chaos associated with the increasing number of deaths and the problem of managing the bodies has affected the quality of the environment. We discuss the traditional methods most commonly used in the world, i.e. burial and cremation, and their impact on the environment. We present the recommendations of the World Health Organization for managing the remains of persons who died as a result of SARS-CoV-2 virus infection. We discuss methods for managing the sharply increasing number of victims in three countries: Poland, Brazil and India. We attempt to answer the question of how far the adoption of such methods was necessary from the perspective of the WHO recommendations and, ultimately, how their use affected the environment, particularly the soil, groundwater and air quality. Finally, we briefly review alternative, more environmentally friendly, though less conventional methods of handling bodies.