Constitutional responsibility of the president in post-communist countries – case study (Lithuania, Romania, the Czech Republic)

The article presents the empirical side of the issues of constitutional responsibility in the countries of “new democracy,” such as, Lithuania, Romania and the Czech Republic. It very often happens that the more power one has, the more temptation there is to abuse one’s office. That is why, the responsibility of the people of the highest government levels as the heads of states, is to guarantee the rule of law in every democratic state. The control is necessary when the law is not being obeyed or somebody is acting in defiance of generally abiding rules. Thereby, the constitutional responsibility is very important. It should be enforced by independent courts or in the impeachment procedure. Such a solution has been adopted in most European post-communist countries, and more importantly, very often applied for practical purposes.

Artykuł przedstawia empiryczną stronę zagadnienia odpowiedzialności konstytucyjnej w krajach „nowej demokracji” na przykładzie Litwy, Rumunii oraz Czech. Praktyka uczy nas, iż na każdym kto w mniejszym lub większym zakresie jest dysponentem władzy państwowej, ciąży pokusa jej nadużywania. Dlatego też odpowiedzialność osób zajmujących w państwie najwyższe stanowiska urzędnicze – a do nich z całą pewnością należy zaliczyć urząd głowy państwa – jest gwarancją praworządności w każdym współczesnym państwie demokratycznym. Odpowiedniej kontroli wymagają zarówno ich zachowania polegające tak na wadliwym stosowaniu prawa, bądź też podejmowane niezgodnie z treścią obowiązujących norm. Stąd w zestawie środków, które mają zapewnić kontrolę nad sprawowaniem władzy wykonawczej w sposób zgodny z prawem, znajduje się odpowiedzialność konstytucyjna egzekwowana przez niezawisłe organy typu sądowego lub w formule procedury impeachment. Takie też rozwiązania zostały przyjęte w większości europejskich państw postkomunistycznych, a co istotniejsze znalazły w niektórych z nich też praktyczne zastosowanie.