„De humani corporis fabrica”. Aporie realizmu i zmysłowa teoria filmu

Zmysłowe doświadczenie filmu De humani corporis fabrica (reż. Lucien Castaing-Taylor, Véréna Paravel, 2022), przedstawiającego nagrania prawdziwych chirurgicznych interwencji w ludzkie ciało, naświetla aporię tkwiącą głęboko w samej kategorii realizmu: im obraz wierniejszy rzeczywistości, którą ma portretować, tym mniej czytelny i zrozumiały się staje, zawodząc jako wiarygodna reprezentacja. Kontekst zmysłowej teorii filmu naświetla ten paradoks, proponując różne ujęcia relacji między skonstruowanym charakterem filmu a namacalnością jego bezpośredniego, wydawałoby się, doświadczenia. Usytuowany wobec pism współczesnych teoretyczek film jawi się jako zmysłowe ćwiczenie spojrzenia – umożliwiające nowe ustawienie zarówno widza, jak i obrazu – a także jako wskrzeszenie pamięci o cudowności wynalazku filmu, jeszcze z czasów, zanim powstało kino jako przestrzeń jego doświadczania. Odniesienie do historii medium nakierowuje także na możliwość uhistorycznienia refleksji zmysłowej, pozwalającą wydobyć, w jaki sposób cielesność, realizm i zmysłowość problematyzowali wybrani teoretycy XX-wieczni.

The sensual experience of the film De humani corporis fabrica (dir. Lucien Castaing-Taylor, Véréna Paravel, 2022), comprised of recordings of real surgical interventions into the human body, highlights an aporia deeply rooted in the very category of realism: the more an image is faithful to the reality it is supposed to portray, the less comprehensible and readily understandable it becomes, ultimately failing as a credible representation. The context of sensuous film theory casts some light on this paradox by proposing various approaches to the relationship between the film’s constructed character and the tangibility of its seemingly direct experience. Situated within the context of the writings of contemporary theorists, the film appears as a sensual exercise of the gaze that enables a new positioning of both the viewer and the image, but also as a revival of the memory of the miraculous invention of the film – even from before cinema was created as a space for its experience. The reference to the history of the medium also encourages historicizing the sensual reflection, so as to reveal how corporeality, realism, and sensuality were conceptualized by selected 20th-century theorists.