Wasza kartka wyborcza jest silniejsza niż karabin armata… Z dziejów kultury politycznej na ziemiach polskich pod zaborami

Twórcami najbardziej rozpowszechnionego w nauce pojęcia kultury politycznej są wybitni politolodzy amerykańscy Gabriel A Almond, G. Bingham Powell, Sidney Verba. Według definicji wprowadzonej przez tych uczonych, kultura polityczna to całość indywidualnych postaw i orientacji wobec polityki osób uczestniczących w określonym systemie politycznym. Autorzy tak rozumianego pojęcia kultury politycznej wyróżniają jej trzy aspekty czy też składniki: a) orientacja (postawa) poznawcza (wiedza i poglądy dotyczące idei, instytucji i zjawisk politycznych); b) emocjonalna (poczucie związków, zaangażowania lub wyobcowania, negacji poszczególnych elementów albo całego systemu politycznego, jego przedstawicieli czy władzy państwowej); c) oceniająca (określone standardy, kryteria oceny i opinie na temat obiektów i całości systemu politycznego, zjawisk politycznych). Ze Wstępu Procesy liberalizacji i demokratyzacji systemów politycznych zachodzące na świecie od lat dwudziestych XIX w. objęły również w drugiej połowie tego stulecia ziemie polskie. (…) W epoce zaborów została zapoczątkowana demokratyzacja kultury politycznej społeczeństwa polskiego, w tym także robotników. Przełomowe znaczenie w tym procesie miały lata rewolucji 1905-1907, które w literaturze przedmiotu zostały nazwane „kolebką współczesnej kultury politycznej naszego społeczeństwa”. (…) Symptomy coraz szybciej postępującej demokratyzacji były także widoczne w życiu politycznym pozostałych zaborów. Pod wpływem fal rewolucyjnych napływających zza kordonu nastąpiło przyspieszenie i wzmożenie procesów demokratyzacji ustroju państwowego Austro-Węgier i społeczeństwa autonomicznej Galicji (…). Z Zakończenia