O związkach zmian ciśnienia w basenie Morza Śródziemnego ze zmianami ciśnienia w Arktyce Atlantyckiej (1951-2008)

Praca charakteryzuje miesięczne rozkłady przestrzenne związków między zmianami ciśnienia atmosferycznego na poziomie morza (SLP) nad Morzem Śródziemnym a zmianami SLP w Arktyce Atlantyckiej. Stwierdzono występowanie znacznych różnic regionalnych między zachodnią i wschodnią częścią Morza Śród-ziemnego. Nad zachodnią częścią morza związki te są silne i istotne statystycznie przez 9 miesięcy w roku, nad wschodnią – istotne, choć słabsze i ograniczone do 5 miesięcy. W obu częściach morza najsilniejsze związki zaznaczają się w miesiącach zimowych (listopad-marzec), zanikają w kwietniu oraz lipcu i sierpniu. Ich siła zmie-nia się w czasie: w latach 1951-1978 były słabsze, uległy wzmocnieniu w okresie 1978-2008. Wzrost siły związków stanowi rezultat spadku SLP w Arktyce Atlantyckiej i wzrostu SLP nad obszarem Morza Śródziemnego.

The process of changes of relations between the atmospheric pressure at the point over the West Spitsbergen Current axis (75°N and 15°E) and the atmospheric pressure at the Mediterranean Basin show that there are statistically remarkable interrelations within the meteorological elements, unstable in time, relatively stable in space and they appear during the winter period – from November to March. The space range covers also the areas of the Iberian Peninsula, France and Germany – especially in winter time and in the SLP scale. The negative and statistically important correlations between the Atlantic Arctic pressure and the Mediterranean Basin pressure can be observed mainly in the western part of the sea in the October-May period or even October-June period with the break in April. Such correlations can be observed in the eastern part of Mediterranean Basin only in the November-March period but they do not reach the western part values. The reason differentiating the winter correlations and non-winter ones is the difference of pressure between the Mediterranean Sea and the Atlantic Arctic. The strong relations appear in the conditions of big pressure differences (10.5-11.0 hPa between the Mediterranean Sea and the Atlantic Arctic. The reason of instability of these relations in time is the trend change above both areas. The change of the trend took place over the Mediterranean Sea and the Arctic in the years 1977-1978. It is considered that it is the effect of the change of the circulation system of the Northern Hemisphere.