Metahistory: Vicissitudes and Humanistic Capacity of the Concept

Is the term metahistory a repetition of the Aristotelian gesture of naming metaphysics? In 2023, half a century passes since the first publication of Hayden White’s famous book Metahistory. The Historical Imagination in Nineteenth-Century Europe. However, this classic, fairly well-known work – as well as its criticism – did not give life to the term metahistory, which in the horizon of research terms is enjoyed, for example, by metaphysics. In these considerations, I do not mean sentimental reminding about a term that would be valuable today for the sole reason that it once existed. Rather, it is an attempt to think about the path of enriching (re)thinking of the historical imagination – the latter, I believe, is the key to resisting the contemporary crises and impasses of today’s humanities.

Czy termin metahistoria jest powtórzeniem arystotelesowskiego gestu nazwania metafizyki? W 2023 roku mija pół wieku od pierwszego wydania słynnej książki Haydena White’a pt. Metahistory. The Historical Imagination In Nineteenth-Century Europe. Jednakże to klasyczne, dość powszechnie znane dzieło – a także jego krytyka – nie dały terminowi metahistoria życia, którym w horyzoncie terminów badawczych cieszy się choćby metafizyka.  W niniejszych rozważaniach nie chodzi mi o sentymentalne upominanie się o termin, który miałby być dziś cenny z samego tylko powodu, że niegdyś zaistniał. Raczej o próbę myślenia o ścieżce wzbogacania (prze)myślenia o wyobraźni historycznej – ta ostatnia, jak sądzę, jest kluczem dla oporu wobec współczesnych kryzysów i impasów dzisiejszej humanistyki.