Erystyka, moralność i wojna

Artykuł poświęcony jest etycznym aspektom erystyki i – ogólniej – trudnościom, jakie napotykamy, gdy próbujemy oceniać walkę na argumenty w kategoriach moralnych. Uproszczone, powierzchowne postrzeganie zjawisk na tym polu prowadzi do nieadekwatnych ocen. Autor opowiada się przeciw stereotypowi erystyki jako sztuki nieuczciwej dyskusji, twierdząc, że nie da się chwytów erystycznych rozpatrywać simpliciter jako uczciwych bądź nieuczciwych bez brania pod uwagę okoliczności, w których dochodzi do wymiany argumentów. W tekście przedstawione są przykłady posunięć argumentacyjnych, które z jednej strony mają charakter podstępu, z drugiej jednak przyczyniają się do zwycięstwa tego, co słuszne. Porównanie walki erystycznej do zmagań wojennych pozwala na uwypuklenie trudności w formułowaniu sądów moralnych dotyczących prowadzenia sporów.

The article addresses the ethical aspects of eristic and – more generally – the difficulties people encounter while evaluating debates in moral terms. Simplified and superficial ways to perceive eristical phenomena lead to inadequate assessments. Krzysztof Szymanek objects to the stereotype of eristic as the art of unfair debating and argues that eristical stratagems cannot be considered simpliciter as honest or dishonest without taking into account the circumstances under which arguments are exchanged. He gives and discusses examples of argumentative moves which, on the one hand, are deceptive, but, on the other, lead to the victory of what is right. A comparison of eristical fights to military battles helps to highlight the difficulties in formulating moral judgments about disputes.