Surveillance Keeping Step with Integrating Elites: The ‘Operativgruppe Moskau’ of the East German Stasi

This paper deals with the collaboration between the East German Stasi and the KGB. It focuses on the Stasi outpost in the USSR, the Operativgruppe Moskau, which functioned since the mid-1950s to monitor East German citizens in the USSR. It examines the development and the expanding scope of this Stasi outpost, outlines its activities and describes its limits, which were caused both by the mentality of the Stasi officers and the subordinate role of the Stasi outpost within the collaboration of the two secret services. The Operativgruppe Moskau is seen as an expression of the Stasi’s claim to control GDR citizens even beyond the GDR’s borders, and in general as an element of the cross-border surveillance in the Eastern bloc, following the growing exchange between the European socialist countries and its citizens.

Artykuł omawia współpracę między wschodnioniemiecką Stasi a KGB. Skupia się na Grupie Operacyjnej Stasi w ZSRR ("Operativgruppe Moskau"), działającej od połowy lat pięćdziesiątych w celu monitorowania obywateli wschodnioniemieckich w ZSRR. Praca przygląda się rozwojowi przedstawicielstwa Stasi i rosnącemu zakresowi jego działań, opisuje działania i ograniczenia wynikające zarówno z mentalności oficerów Stasi, jak i z podporządkowanej pozycji przedstawicielstwa Stasi we współpracy między oboma aparatami bezpieczeństwa. Przedstawia "Operativgruppe Moskau" jako wyraz roszczenia Stasi do prawa kontrolowania obywateli NRD poza granicami kraju oraz jako ogólny element międzynarodowego systemu inwigilacji w bloku wschodnim powstałego w następstwie zacieśniających się kontaktów pomiędzy europejskimi krajami obozu socjalistycznego i ich obywatelami.