Historyczne uwarunkowania tworzenia systemów kolejowych na świecie (3). Kolej a miasta

Artykuł w serii historycznej dotyczy kształtowania się sposobów podejścia kolei do miast – od obsługi przez dalekie peryferie, po „linie głębokiego wprowadzenia”, w tym ich szczególną postać – linie średnicowe. Czasami można wyróżnić pewne maniery traktowania miast i kształtowania węzłów, charakterystyczne dla niektórych krajowych sieci kolejowych, jak kosztowne, bliskie podejścia w Brytanii, czy wielkie konsolidacje węzłów kolejowych wilhelmińskich Niemiec. Specyficzną kartą jest prowadzenie pociągów w poziomie, a nawet w przekroju ulic, typowe dla USA i wielu krajów pozaeuropejskich. W pędzie do inwestycji i sukcesu koleje i ich patroni często dopuszczali się aktów destrukcji wobec habitatu stojących im na drodze mieszkańców, jak i wandalizmu wobec zabudowy, mającej nieraz wybitne walory zabytkowe. Poruszona tematyka obejmuje też krytyczną reakcję miast na istnienie kolei, która czasem była prowadziła do eliminacji bliżej położonych elementów infrastruktury, w tym samych dworców.

This article in a historical series concerns the ways the railway approached cities – from peripheral stations to urban deep-reach lines and their special form: cross-city lines. It is sometimes possible to distinguish some local manners in dealing with cities and forming the junctions typical for some countries’ rail networks, such as costly penetration of central areas in Britain, or great consolidations of Wilhelmine Germany. Street level lines or even street running are specific chart typical for the USA and many other non-European countries. In the pursue for investment and success railways and their protagonists many times commited acts of violence against the habitat of communities on their way as well as acts of vandalism against built environment often of substantial monumental value. The problems discussed also comprise the critical reaction of cities to the very existence of railway lines, often resulting in elimination of nearest elements of infrastructure, railway stations included.