Wpisanie na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jako proponowana forma ochrony w polskim systemie ochrony zabytków

50. rocznica uchwalenia Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego (1972) sprzyja podsumowaniu jej dokonań i ocenie wpływu na ochronę dziedzictwa. Ruch Światowego Dziedzictwa osiągnął znaczący sukces ilościowy, merytoryczny, wizerunkowy. Wypracowano unikatową, uniwersalną metodologię oceny dóbr dziedzictwa i standardy ich ochrony – są one oparte na współczesnym podejściu do ochrony i zarządzania dóbr kultury. Ochrona dóbr kultury Światowego Dziedzictwa odbywa się w ramach krajowych systemów ochrony zabytków. Standardy, metodologie i procedury krajowych systemów ochrony nie są spójne z systemem UNESCO. Dlatego ochrona i zarządzanie dóbr UNESCO nie mogą być realizowane w pełni. Dorobek, jakość i trwałość systemu Światowego Dziedzictwa uzasadnia włączenie go do krajowych systemów ochrony. W Polsce możliwe i zasadne jest uznanie „wpisania dobra na Listę Światowego Dziedzictwa” jako jednej z ustawowych form ochrony zabytków (art. 7).

The fiftieth anniversary of the Convention concerning the protection of the world cultural and natural heritage (1972) is conducive to taking stock of its achievements and assessing its impact on heritage protection. The World Heritage movement has achieved significant quantitative, substantive, and image-related success. A unique, universal methodology for assessing heritage sites and standards for their protection have been developed—they are based on contemporary approaches to the protection and management of cultural sites. The protection of the World Heritage cultural sites is carried out within the framework of national systems of monument protection. The standards, methodologies and procedures of national protection systems are not consistent with the UNESCO system. Therefore, the protection and management of the UNESCO sites cannot be realized in full. The achievements, quality and sustainability of the World Heritage system justify its inclusion in national systems of protection. In Poland, it is possible and reasonable to recognize the inclusion of a site on the World Heritage List as one of the statutory forms of monument protection (Art. 7).