Prace pomiarowe i kartograficzne Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Warszawie 1839–1944

Członkowie powołanego w 1825 r. Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego (TKZ) ubiegając się o udzielenie pożyczki hipotecznej do składanych dokumentów dołączali mapy swoich dóbr z rejestrem pomiarowym. Od 1884 r. kontrolę na sporządzaniem dokumentacji pomiarowej i kartograficznej przedkładanej Dyrekcji Głównej TKZ przejęły władze Towarzystwa. Prace w tym zakresie wykonywali geometrzy upoważnieni przez Dyrekcję Główną. W okresie działalności TKZ sporządzono ponad 20 000 map wielkoskalowych dóbr ziemskich, stanowiących zabezpieczenie udzielanego kredytu, z których zachowało się około 20-30% (5700 jednostek inwentarzowych, złożonych z 6705 arkuszy), przy czym większość z nich to kopie, głównie światłokopie sporządzone w latach 1940-1944. Wśród map rękopiśmiennych dominują także kopie. Najstarszym dziełem oryginalnym jest mapa wsi Górce z 1839 r. Mapy rękopiśmienne, zarówno oryginały, jak i kopie były wykonywane techniką wielobarwną, akwarelą i tuszem. Wszystkie mapy są datowane, chociaż nie zawsze była to data powstania, czasami umieszczano datę pomiaru. Najczęściej były sporządzone w skali 1:5000, 1:4200 i 1:4000. Mapy TKZ i rejestry pomiarowe to ważne źródło do badań z zakresu historii gospodarczej i geografii historycznej Polski w XIX i pierwszej połowie XX w. Wiele z nich może być wykorzystywane przez historyków architektury, zwłaszcza w studiach nad założeniami pałacowo-ogrodowymi, zabudową wsi, folwarków, osad młynarskich i karczem. Mapy lasów oraz drenowania pól mogą być ważnym źródłem do badań nad zmianami krajobrazu ziem polskich w XIX i XX w.

Members of Land Credit Society (TKZ, founded in 1825) who were applying for a mortgage loan had to add to the submitted documents maps of their estates and a land measurement register. Since 1884 the authorities of TKZ had taken over control over cartographic and measurement documentation submitted to the Directorate General of TKZ. Surveyors authorized by the Directorate performed the work in this field. In the period of operation of TKZ were drawn more than 20 000 large-scale maps of land estates, as security for the loan granted, from which remained around 20–30% (5700 inventory units, consisting of 6705 sheets), but most of them are copies, mostly blueprints drawn up 1940–1944. The copies predominate among the manuscript maps too. The oldest original item is the map of the village Górce of 1839. Manuscript maps, both originals and copies, were drawn in multicoloured technique: watercolour and ink. All the maps were dated, although it was not always the date of creation, sometimes it was the date when measurement was taken. Most of the maps were drawn at scale of 1:5000, 1:4200 and 1:4000. TKZ maps and land measurement registers are an important source for the study of economic history and historical geography of Poland in the nineteenth and the first half of the twentieth century. Many of them can be used by historians of architecture, especially for the study on the palace-and-garden ensemble, the village buildings, farms buildings, mill settlements and inns. Maps of forests and water drains of the fields might be an important source for research on changes in the landscape of Poland in the nineteenth and twentieth centuries.