Uboczne produkty dezynfekcji wody - doświadczenia ostatnich 30 lat

W pracy przeanalizowano i podsumowano 30-letnie doświadczenia technologów wody w zakresie występowania ubocznych produktów dezynfekcji. Wiedza dotycząca powstawania ubocznych produktów dezynfekcji uległa w ciągu tych 30 lat znacznemu poszerzeniu i istotnie wpłynęła na technologię oczyszczania wody. Stwierdzono, ze nie tylko chlor, ale także inne środki utleniające, takie jak ozon czy dwutlenek chloru, powodują powstawanie produktów ubocznych. W dzisiejszych technologiach oczyszczania wody dużą wagę przykłada się do usuwania substancji organicznych naturalnie występujących w ujmowanej wodzie i zrezygnowano z chloru jako wstępnego utleniacza. Zidentyfikowano już ponad 500 ubocznych produktów chlorowania, ale w literaturze ukazują się wciąż doniesienia o identyfikacji nowych (np. związki rodoorganiczne wykrywane w rejonach nadbrzeżnych). Dokładniejsze analizy prowadzą także do rewizji wcześniej przyjętych poglądów, jak to ma miejsce w stosunku do silnie mutagennego związku, hydroksyfuranonu - MX. W ostatnich latach uznano także, jak istotną rolę dla procesu biodegradacji odgrywają powstające w wodzie kwasy organiczne, jako uboczne produkty ozonowania. W dziedzinie produktów ubocznych dezynfekcji dwutlenkiem chloru wykazano, w jaki sposób może dochodzić do utraty biostabilności wody pod wpływem powstawania ubocznych produktów reakcji dwutlenku chloru z substancjami organicznymi obecnymi w dezynfekowanej wodzie. Wiedza i osiągnięcia analityczne stworzyły bazę pod regulacje prawne, które służą dzisiaj ochronie przed związkami podejrzewanymi o szkodliwe działanie na zdrowie człowieka.

The paper contains detailed account of water technologists' 30-year experience in their research on the occurrence of disinfection by-products. Over the 30-year period, knowledge about the formation of the disinfection products has become far more comprehensive than it used to be. Thus, not only chlorine but also other oxidizers like ozone or chlorine dioxide were found to trigger the formation of by-products. These days, water technologists pay much attention to the removal of natural organic matter that occurs in the taken-in water and abandom the idea of using chlorine as a pre-oxidizing agent. So far, hundreds of chlorination by-products have been identified, but the number of reports on further identification of such products continues to increase (e.g., iodoorganic compounds are being detected in coastal areas). More detailed analyses have also made the water technologists change their views and opinions on some substances, e.g. on the strongly mutagenic hydroxyfuranon MX. In the past few years, water technologists have become aware of how beneficially the presence of the organic acids that are by-products of ozonation influences the biodegradation process. As for the by-products of chlorine dioxide disinfection, it has been reported how the formation of the by-products of the reaction of chlorine dioxide with the organic substances present in the water under disinfection contributes to the loss of water biostability. The results of analyses and relevant knowledge achieved in this way become a basis for legal regulations aimed at protecting us against the compounds that are believed to have health implications.