Rugose corals from the Devonian Kowala Formation of the Holy Cross Mountains

Rugose corals of the Givetian to Lower Frasnian Kowala limestone Formation in the environs of Chęciny, SW Holy Cross Mts and in its age equivalents in the Silesian-Cracow region of Southern Poland represent five distinct assemblages of restricted time-and-space distribution. Within the Stringocephalus Beds the high diversity Pseudohexagonaria(?) laxa assemblage indicates open-shelf conditions whereas low diversity Temnophyllum occidentale assemblage represents restricted conditions. The transgressive Jaźwica Mbr. locally contains diversified and cosmopolitan Acanthophyllum sp. n. fauna. Following temporally coral assemblages, i.e. Disphyllum (lower Sitkówka and Chęciny Beds) and Macgeea-Thamnophyllum (Kadzielnia Mbr, upper Sitkówka Beds) are mostly biostromes of branching corals of low taxonomical diversity typical for restricted relatively setting, rather unfavorable for rugosans. Exceptional are two Hexagonaria horizons with common massive colonies. Diffiisolasma gen. nov., Sociophyllum severiacum sp. nov., Temnophyllum zamkowae sp. nov. and Hexagonaria hexagona kowalae subsp. nov. are proposed as the new taxa.

Koralowce czteropromienne z żywecko-frańskiej formacji wapieni z Kowali SE części Gór Świętokrzyskich (Fig. 1) układają się w następstwo pięciu charakterystycznych zespołów, wyznaczających lokalne zony biostratygraficzne. Dwie najniższe z nich stwierdzono w obrębie warstw stringocefalowych żywetu. Pierwsza, Zona Pseudohexagonaria(?) laxa, zawiera stosunkowo zróżnicowany zespół gatunków, wiele z nich występuje również poza obszarem świętokrzyskim (w tym w wapieniach z Dziewek obszaru Śląsko-Krakowskiego), co wskazuje na „otwarty” charakter morza stringocefalowego. Kolejny zespół, Temnophyllum occidentale, jest znacznie słabiej zróżnicowany taksonomicznie; także wskaźniki facjalne sugerują relatywnie „zamknięty” charakter zbiornika tej doby. Górnożywecki zespół Acanthophyllum sp. n. występuje jedynie lokalnie w obrębie ogniwa wapienia mikrytowego z Jaźwicy (dokładniej: w poziomie liliowcowo-koralowcowym Sowich Górek), lecz jego silne zróżnicowanie gatunkowe oraz kosmopolityczny charakter koralowców są typowe dla pulsu transgresywnego (cykl T-R IIb Johnsona et. al. 1985, patrz Racki 1993). Kolejne zespoły, Disphyllum (dolne warstwy sitkówczańskie i wapienie chęcińskie; także wapienie łomu karmelickiego w Dębniku) oraz Macgeea-Thamnophyllum (Ogniwo z Kadzielni, górne warstwy sitkówczańskie) ponownie charakteryzują się zubożeniem gatunkowym. Choć Rugosa pojawiają się tu niekiedy masowo, to jednak jako nieliczne gatunki, a także jako podrzędny ilościowo składnik kompleksów skalnych, w których występują. Świadczy to o relatywnie „zamkniętym” typie późnożywecko-wczesnofrańskiego zbiornika SE części Gór Świętokrzyskich. Z drugiej strony słabym echem wczesnofrańskiego cyklu T-R IIc jest zapewne zastąpienie zespołu Disphyllum przez Macgeea-Thamnophyllum. Nowe taksony, zaproponowane w niniejszej pracy to: Diffusolasma gen. nov., gatunek typowy Cyathophyllum diffusum Wrzołek 1982, duży osobniczy disfyllid, pochodzący zapewne od Spinophyllum i wykazujący homeomorfię do niektórych osobniczych Cyathophyllum (sensu Birenheide 1963); Sociophyllum severiacum sp. nov., z nadzwyczaj rzadkimi presepimentami i wklęsłym do płaskiego profilem tabularium; Temnophyllum zamkowae sp. nov., bez grubej septoteki, z septum głównymi(?) zazwyczaj skróconym i z bardzo krótkimi sepiami drugiego rzędu; Hexagonaria hexagona kowalae subsp. nov., z karinacją septów słabiej zaznaczoną niż u podgatunku nominalnego.