Linia obrony w lasach opinogórskich w świetle sprawozdań oficerów polskich z walk obronnych 1939 r. Obraz po bitwie pod Mławą

Analiza relacji oficerów polskich biorących udział w bitwie pod Mławą, będącą jedną z pierwszych bitew obronnych Wojska Polskiego we wrześniu 1939 r., pozwala stwierdzić, że o zwycięstwie Niemców w tej bitwie zdecydowała nie tyle przewaga liczebna czy przewaga w sprzęcie, ale przede wszystkim błędy popełnione przez polskich dowódców. Nie oznacza to, że dowództwo niemieckie nie popełniło błędów, popełniło ich mniej. Możemy zauważyć, że Armia „Modlin” miała problem z łącznością i to ostatecznie zadecydowało o rozerwaniu Armii na dwie części. Do tego należy dodać jeszcze jeden element, mianowicie olbrzymie przemęczenie żołnierzy, którzy maszerowali kilka godzin, a następnie niemal z marszu ruszyli do walki. Przyczyną rozbicia 8 DP była panika, ale jej skutki jeszcze 4 września były do opanowania, a 21 pp zachował pełną wartość bojową i wycofywał się w sposób zorganizowany. To prowadzi do konstatacji, że rozbicie 8 DP było nie tyle skutkiem działań niemieckich, co błędów popełnionych przez płka Furgalskiego. Podobnie krytycznie należy ocenić postawę dowódcy 20 DP. Na tym tle pozytywnie wyróżniał się płk Stanisław Sosabowski, także postawa Mazowieckiej Brygady Kawalerii, jak i Nowogródzkiej Brygady Kawalerii zasługuje na uznanie. Obie brygady zachowały zdolność bojową, stawiając silny opór agresorowi.

The reports left by Polish officers fighting in the battle of Mława, which was one of the first defence operations carried out by the Polish Army in September 1939, show that the German victory was due to the errors committed by the Polish commanders rather than to the fact that German troops outnumbered their opponents. This, however, does not mean that the German commanders did not make any mistakes – their mistakes were just fewer. It should be noted that the „Modlin” Army had communication problems, which eventually led to the troops splitting into two parts. Moreover, the soldiers, who had been marching for hours, started the battle extremely exhausted. Although the 8th Infantry Division was crushed due to panic, still on 4 September its effects could have been mitigated, while the 21st Infantry Regiment retained its full military capability and retreated in an organized way. We can therefore conclude that the defeat of the 8th Infantry Division was caused by the errors committed by Col. Furgalski rather than by German operations. Likewise, the conduct of the 20th Infantry Division commander deserves criticism. In this context, the attitude of Col. Stanisław Sosabowski as well as the conduct of the Mazovian Cavalry Brigade and the Nowogródzka Cavalry Brigade merit recognition. Both brigades maintained their military capability mounting fierce resistance against the aggressor.