Retrospektywna i prospektywna rola ekofilozofii

W katalogu zagadnień podejmowanych w ramach ekofilozofii (określanej także mianem filozofii ekologicznej) szczególnie doniosłe znaczenie przypisać należy dwóm wypełnianym przez nią zadaniom. Pierwsze zadanie (retrospektywne) zmierza do ukazania tego zespołu uwarunkowań kulturowych, światopoglądowych, filozoficznych, które szczególnie w dobie nowożytnej generowały myślenie utylitarne, pozytywistyczno-technokratyczne. Jego praktyczne konsekwencje okazały się bardzo niebezpieczne dla życia na Ziemi. Drugie zadanie (prospektywne) wnosi swój znaczący wkład w dzieło budowania nowego myślenia o relacjach człowieka ze światem przyrody, uświadamia potrzebę lepszego zrozumienia wspólnoty losów obu tych światów, dotyczy działań, mających na celu projektowanie wizji przyszłości i konstruowanie modelu cywilizacji, zorientowanej na potrzeby ekologiczne. Wyniki dociekań ekofilozofii stanowią niekwestionowany wkład w dzieło budowania podstaw najpierw idei ekorozwoju, a obecnie zrównoważonego rozwoju. W niniejszym artykule przedstawiona została charakterystyka obu wspomnianych zadań. Ponadto przedstawiono argumentację uzasadniającą tezy formułowane przez ekofilozofię oraz wypracowane przez nią założenia, znajdujące się u podstaw skonkretyzowanych działań praktycznych na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego, uwzględniającego i respektującego potrzeby i interesy świata przyrodniczego.

In the catalogue of issues undertaken by the eco-philosophical thought, two tasks are of exceptional importance. The first one (retrospective) intends to reveal a set of cultural, ideological and philosophical determinants which, especially in modern epoch, inspired the utilitarian, technocratic, positivist thinking and the consequences of which turned out to be dangerous for life on Earth. The second way of thinking, a prospective one, largely contributes to building a new way to conceive the relations between man and nature. It emphasizes the necessity of becoming aware of global communities of fate. It actively joins in projects aimed at planning the prospects for the future, and building a civilization model focused on ecological needs. The outcome of eco-physiological thinking unquestionably contributed to progressing the ideas of ecodevelopment at first, and after that, of sustainable development. In this article we characterize both tasks completed by ecological philosophy. We show rationales for its arguments and assumptions, suggesting courses of action aimed at sustainable socio-economic developments.