Samorząd terytorialny w Polsce w świetle konstytucyjnej zasady podziału władz

CEL NAUKOWY: W artykule podjęto problematykę statusu konstytucyjnego i ustrojowego samorządu terytorialnego z perspektywy ustanowionej w art.10 Konstytucji RP zasady podziału władz. Skoncentrowano się na udzieleniu odpowiedzi na trzy pytania badawcze: czy w tradycyjnych koncepcjach podziału władz wyodrębniano władzę samorządową? Czy w świetle konstytucyjnej zasady podziału władz można samorząd terytorialny uznać za władzę? Co oznacza pojęcie czwartej władzy w odniesieniu do samorządu terytorialnego? PROBLEM I METODY BADAWCZE: W badaniach wykorzystano metody badawcze z dyscypliny nauki o polityce o administracji oraz nauk prawnych: metodę analizy i krytyki piśmiennictwa naukowego, metodę językowo – logiczną, metodę teoretyczno – prawną oraz metodę instytucjonalną. PROCES WYWODU: W artykule przedstawiono wybrane tradycyjne koncepcje podziału władz i wskazano czy wyodrębniano w nich władzę samorządową. Określono główne założenia koncepcji Monteskiusza będącej podstawą dla współczesnej zasady podziału władz, wyodrębniono trzy stanowiska dotyczące relacji zasady podziału władz i samorządu terytorialnego oraz wskazano co oznacza pojęcie czwartej władzy w odniesieniu do samorządu terytorialnego. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Samorząd terytorialny może zostać uznany za czwartą władzę w znaczeniu nieformalnym. Określenie czwarta władza jest stosowane w celu zaakcentowania znaczenia i dowartościowania określonych instytucji, natomiast w świetle zasady podziału władz nie można samorządu uznać za jedną z władz w państwie. WNIOSKI, INNOWACJE I REKOMENDACJE: Koncepcja podziału władz Monteskiusza stanowi podstawę organizacji współczesnych państw demokratycznych, ale nie obejmuje całej ich złożoności. Dlatego coraz popularniejsze stają się propozycje uzupełniania tego podziału o podziały dodatkowe tj. pionowy podział władz i  Multi Level – Governance.

RESEARCH OBJECTIVE: The article discusses the constitutional and system status of self-government from the perspective of the principle of separation of powers established in Article 10 of the Constitution of the Republic of Poland. It focuses on answering three research questions: Did the traditional concepts of the division of powers distinguish the self-government? In the light of the constitutional principle of the separation of powers, can self-government be regarded as an authority? What does the concept of a fourth authority mean in relation to local government? The analysis covers selected traditional concepts of the division of powers from the point of view of the category of self-government authority. The article presents the main assumptions of Montesquieu's concept as the basis for the modern principle of the separation of powers, distinguishes three positions on the relationship between the principle of the separation of powers and local self-government and indicates what the concept of the fourth estate means in relation to local self-government. The analysis made it possible to conclude that self-government can be considered a fourth estate in an informal sense. The term fourth estate is used to emphasise the importance and value of certain institutions, while in the light of the principle of the separation of powers, self-government cannot be considered as one of the powers in the state. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The research employed research methods from the disciplines of political and administrative sciences and law sciences: the method of analysis and criticism of scientific literature, the linguistic‑logical method, the theoretical‑legal method and the institutional method. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The article presents selected traditional concepts of the division of powers, including Montesquieu’s theory which is the basis for the contemporary principle of the division of powers, distinguishes three positions on the relationship between the principle of the division of powers and self‑government and indicates what the concept of the fourth estate means in relation to self‑government. RESEARCH RESULTS: Self‑government may be considered a fourth estate in an informal meaning. The term fourth estate is used to emphasise the importance and value of certain institutions, while in the light of the principle of the separation of powers local government cannot be considered as one of the authorities in the state. CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: Montesquieu’s concept of the separation of powers is the framework for the organisation of contemporary democratic states, but it does not embrace all their complexity. Therefore, proposals are becoming increasingly popular to supplement this division with additional divisions, such as the vertical separation of powers or Multi‑level Governance.