Koncepcje genologiczne w badaniach Marii Wojtak oraz w ujęciach germanistycznych

Celem artykułu jest porównanie ujęć genologicznych w badaniach polonistycznych (tu przede wszystkim w badaniach Marii Wojtak) i w pracach germanistycznych pochodzących z niemieckojęzycznego obszaru językowego oraz zaakcentowanie istniejących punktów stycznych i dających się zaobserwować różnic wynikających z odmiennych dróg rozwojowych genologii polonistycznej i germanistycznej. Rozważania koncentrują się głównie na genologicznej koncepcji Marii Wojtak, przedstawionej w jej monografiach Gatunki prasowe (2004) oraz Wprowadzenie do genologii (2019), które są reprezentatywne dla lingwistycznej genologii polonistycznej. Metodologia: Artykuł o profilu kontrastywnym ma charakter przeglądowy i zawiera syntezę badawczą podejść w obu wymienionych obszarach badawczych. Prezentuje koncepcje genologiczne w badaniach polonistycznych (ze szczególnym uwzględnieniem badań Marii Wojtak) i germanistycznych oraz wskazuje na płaszczyzny dla nich wspólne i je różniące. Wyniki i wnioski: Na podstawie porównania teoretycznej refleksji nad gatunkowym ukształtowaniem tekstów w obu analizowanych kulturach piśmienniczych można zauważyć przede wszystkim zróżnicowanie dotyczące odmiennego rozłożenia akcentów i inny kontekst badań, przy czym na plan pierwszy wysuwa się indywidualizm w podejściach polonistycznych, ewolucyjność badań germanistycznych oraz specyfika tzw. tekstologii kontrastywnej rozwijającej się w ramach genologii germanistycznej. Wartość poznawcza: Artykuł przybliża czytelnikowi istotne różnice oraz podobieństwa między genologią polonistyczną (głównie na przykładzie koncepcji Marii Wojtak) oraz genologią germanistyczną. Praca stanowi inspirację do współpracy badawczej pomiędzy genologiami polskimi i niemieckimi oraz do międzykulturowych badań genologicznych.

The aim of the paper is to compare the approaches to genology in Polish studies (primarily in the studies of Maria Wojtak) and in German studies from the German-speaking linguistic area, as well as to emphasize the existing meeting points and observable differences resulting from the various developmental paths of Polish and German genology. The considerations mainly focus on Maria Wojtak’s genological conception as presented in her monographs Press Genres (2004) and Introduction to Genology (2019), which are representative of Polish linguistic genology. Research methods: This contrastive paper is intended as an overview and provides an exploratory synthesis of approaches in the two aforementioned research areas. It presents genological concepts in Polish studies (with particular emphasis on Maria Wojtak’s works) and German studies and points out their similarities and differences. Results and conclusions: By comparing the theoretical reflection on the genre formation of texts in the two analyzed literary cultures, it is possible to notice a differentiation in terms of divergent accentuation and different research contexts, with a focus on individualism in the Polish approaches, the evolutionary nature of research in German studies and the specificity of the contrastive textology developing in German genology. Originality/cognitive value: The paper clarifies essential differences and similarities between Polish (mainly on the example of Maria Wojtak’s concepts) and German genology. It inspires research cooperation between Polish and German genologists and cross-cultural genological research.