Substantiating the Patterns of Geomechanical Factors Influence on the Shear Parameters of the Coal-Overlaying Formation Requiring Degassing at High Advance Rates of Stoping Faces in the Western Donbas

The issues of developing ideas about the mechanism of coal mining from gas fields and two components of providing the country with energy carriers are studied: coal mining and methane utilization from coal-bearing stratum. These issues are inextricably linked with the mining of deposits with high-velocity longwall faces. The actual problem of resolving the above contradictions is studied. The patterns of the geomechanical factors influence based on the finite element method (FEM) modeling of the coal-overlaying formation shear parameters are studied from the point of view of substantiating the location schemes for the site outgassing wells at high advance rates of stoping faces in the Western Donbas. The obtained results of computational experiments are compared with the corresponding studies of specialists. The conclusions about the degree of geomechanical factors influence and the need to take them into account are substantiated. Three calculation models have been developed and substantiated in terms of the shape and size of the calculation zone, the rock mass texture, the mechanical properties of its lithotype, the loading conditions at the model boundaries, the characteristics of the link between stresses and deformations in the model elements, and the criteria for determining the limiting state. The significant influence of the longwall face location depth and the mass texture on the shear parameters of the coal-overlaying formation has been proved. Based on the data of computational experiments, the corresponding dependences and regression equations have been obtained. The conducted research makes it possible to choose appropriate location schemes for outgassing wells.

W artykule rozważane są zagadnienia opracowania koncepcji mechanizmu wydobywania węgla ze złóż gazowych oraz dwóch składowych zaopatrzenia kraju w nośniki energii: wydobycie węgla i zagospodarowanie metanu z warstwy węglonośnej. Zagadnienia te są nierozerwalnie związane z eksploatacją złóż przodkami ścianowymi o dużych postępach. Badany jest rzeczywisty problem rozwiązania powyższych sprzeczności. Wzory wpływu czynników geomechanicznych na podstawie modelowania metodą elementów skończonych (MES) parametrów ścinania formacji nadkładkowych badane są pod kątem uzasadnienia schematów lokalizacyjnych dla otworów odgazowujących miejsca przy dużych prędkościach postępu przodków w Zachodnim Donbasie. Uzyskane wyniki eksperymentów obliczeniowych są porównywane z badaniami prowadzonymi przez specjalistów. Wnioski dotyczące stopnia oddziaływania czynników geomechanicznych i konieczności ich uwzględnienia są uzasadnione. Opracowano i uzasadniono trzy modele obliczeniowe pod względem kształtu i wielkości strefy obliczeniowej, tekstury górotworu, właściwości mechanicznych jego litotypu, warunków obciążenia na granicach modelu, charakterystyki związku naprężeń i odkształceń w elementy modelu oraz kryteria wyznaczania stanu granicznego. Wykazano istotny wpływ głębokości zalegania przodka oraz tekstury masy na parametry ścinania formacji nadkładu. Na podstawie danych z eksperymentów obliczeniowych otrzymano odpowiednie zależności i równania regresji. Przeprowadzone badania pozwalają na wybór odpowiednich schematów lokalizacji otworów odgazowujących.