Theoretical and legal rules for the reconstruction of architectural monuments in Ukraine that suffered during the Russian military aggression

The war, which broke out in Ukraine on the 24th of February 2022, has left cities and infrastructure destroyed. While hostilities continue, war damage, including architectural monuments, is being recorded. The following paper is part of these activities. It aims to emphasise the scale of the destruction of cultural heritage sites and to identify the possibilities of their reconstruction and restoration. This study analyses international doctrinal documents and recommendations on the protection of historic monuments (e.g., ICOMOS), Ukrainian regulations and the literature on the reconstruction of historic urban layouts and architecture after the Second World War, primarily in Poland. The research is also based on methods used in restoration work, architectural survey documentation, and historical and comparative analysis. The war damage (as of May 2022) is discussed in general. Russian rocket attacks are inflicting damage to sites in almost all of Ukraine, but the Kyiv, Chernihiv, Sumy, Kharkiv, Donetsk and Lugansk, Mykolaiv and Kherson regions have suffered the most. This paper presents examples of destruction in selected regions surveyed directly by the authors - the Ukrainian capital Kyiv, Chernihiv and Mykolaiv regions. In Kyiv, mainly residential buildings and shopping centres have been destroyed, whereas in the Mykolaiv region the scale of destruction has been greater, including residential build- ings, schools and Orthodox churches. The conclusions provide proposals for the post-war reconstruction of selected buildings

Wojna, która wybuchła w Ukrainie 24 lutego 2022 roku, doprowadziła do zniszczenia miast i infrastruktury. Działania wojenne trwają nadal, prowadzona jest też rejestracja strat wojennych, m.in. zabytków architektury. Niniejszy artykuł wpisuje się w te działania. Celem pracy jest zwrócenie uwagi na skalę zniszczeń obiektów dziedzictwa kulturowego oraz wskazanie możliwości ich odbudowy i rekonstrukcji. W badaniach analizowano międzynarodowe dokumenty doktrynalne i zalecenia związane z ochroną zabytków (m.in. ICOMOS), przepisy ukraińskie oraz literaturę przedmiotu przedstawiającą doświadczenia odbudowy zabytkowych układów urbanistycznych i architektury po II wojnie światowej, przede wszystkim w Polsce. Badania opierają się też na metodach stosowanych w pracach konserwatorskich, dokumentacji inwentaryzacyjnej, analizie historycznej i porównawczej. Omówiono ogólnie stan zniszczeń wojennych (stan z maja 2022). Rosyjskie ostrzały rakietowe niszczą obiekty w niemal całej Ukrainie, jednak najbardziej ucierpiały obwody kijowski, czernihowski, sumski, charkowski, doniecki i ługański, mikołajowski oraz chersoński. W artykule przedstawiono przykłady zniszczeń w wybranych regionach badanych bezpośrednio przez autorów - w stolicy Ukrainy Kijowie oraz w obwodzie czernihowskim i mikołajowskim. W Kijowie zniszczeniu uległy głównie budynki mieszkalne i centra handlowe, w obwodzie mikołajowskim skala zniszczeń okazała się większa - są to m.in. budynki mieszkalne, szkoły, cerkwie. We wnioskach sformułowano propozycje powojennej odbudowy wybranych obiektów.