Wartościowe komponenty rodzicielskie dla hodowli mieszańców żyta

Badano zdolność kombinacyjną zróżnicowanych komponentów matecznych oraz komponentów ojcowskich wytworzonych w programach hodowli mieszańców żyta. Komponenty rodzicielskie tworzonych mieszańców żyta zostały wyhodowane w firmach hodowlanych: Danko Hodowla Roślin Sp. z o.o., Poznańska Hodowla Roślin Sp. z o.o. i Hodowla Roślin Smolice Sp. z o. o. Krzyżowanie 29 męskosterylnych mieszańców pojedynczych (CMS-SC) z trzema populacjami przywracającymi płodność (Syn-R) wykonano w układzie czynnikowym na polach przestrzennie izolowanych. W okresie wegetacji 2012/2013 oceniono ogółem 87 mieszańców F1 typu CMS-SC×Syn-R w trzech doświadczeniach polowych, które zostały założone metodą bloków niekompletnych w 3 miejscowościach i w 3 powtórzeniach. Wielkość poletka wynosiła 5 m2, a gęstość siewu 250 kiełkujących ziaren/m2. Analizowano następujące cechy: plon ziarna, masa 1000 ziaren, wysokość roślin, termin kłoszenia, intensywność pylenia, porażenie rdzą brunatną i mączniakiem, stopień wylegania. Obliczenia statystyczne wykonano za pomocą programów komputerowych SERGEN i EKSPLAN. Przeprowadzono analizę wariancji zdolności kombinacyjnej, oszacowano efekty ogólnej zdolności kombinacyjnej rodziców (GCA) i swoistej zdolności kombinacyjnej par rodzicielskich (SCA) oraz ich współdziałanie ze środowiskiem. Analiza wariancji wykazała istotne zróżnicowanie mieszańców pod względem wszystkich cech agronomicznych. Stwierdzono istotną zmienność ogólnej zdolności kombinacyjnej komponentów matecznych i ojcowskich dla większości cech. Zmienność swoistej zdolności kombinacyjnej okazała się istotna głównie dla wysokości roślin, intensywności pylenia i masy 1000 ziaren. Oszacowano wielkość i istotność średnich efektów GCA komponentów matecznych i ojcowskich. Ponadto testowano istotność interakcji GCA komponentów matecznych i ojcowskich ze środowiskiem. Wyodrębniono komponenty mateczne i ojcowskie o wysokiej i stabilnej ogólnej zdolności kombinacyjnej plonu i innych cech agronomicznych, które mogą być wykorzystane w programach hodowli odmian mieszańcowych żyta.

General combining ability (GCA) of various rye female components (CMS-SC) and male components (Syn-R) and specific combining ability (SCA) of parental pairs were determined. Parental components were created in three plant breeding companies: Danko Plant Breeding Ltd., Poznan Plant Breeding Ltd. and Smolice Plant Breeding Ltd. 87 F1 rye hybrids (CMS-SC×Syn-R) were produced by crossing 29 female components (single male sterile hybrids) to three male components (restorer synthetics) in spatially isolated fields. In the season 2012/2013, rye hybrids were evaluated in three field trials (3 locations, 3 replicates, plot size — 5 m2, sowing density — 250 viable kernels/m2). The following traits were assessed: grain yield, 1000 grain weight, plant height, heading date, pollen shedding, resistance to brown rust and lodging. Statistical analyses were made with the SERGEN and the EKSPLAN computer packages. Significant variation was found among experimental hybrids for all traits studied. General combining ability of both females and males was significant for majority traits in the experiments. Significant specific combining ability was detected mainly for the plant height, pollen shedding and 1000 grain weight. The GCA effects of female and male components for agronomic traits were estimated. Moreover, GCA effects × environment interactions were tested. Several female and male components with significant favourable and stable GCA effects for grain yield and other agronomic traits were selected for utilization in rye hybrid breeding.