Analiza genetyczna wybranych populacji żyta ozimego (Secale cereale L.) pod względem ważnych cech użytkowych. Część I. Epistatyczny sposób działania genów

Celem prac było sprawdzenie epistatycznego sposobu działania genów kontrolujących: przezimowanie, termin kłoszenia, liczbę kłosów na poletku, wysokość roślin, plon ziaren z poletka, długość kłosa, liczbę ziaren w kłosie, masę ziarna z kłosa, masę 1000 ziaren, masę hektolitra, zawartość białka w ziarnie i liczbę opadania w mące u 5 populacji żyta ozimego: Dańkowskie Złote, Dańkowskie Diament, Słowiańskie, Skat, Bosmo w 2010 i 2011 roku. Stwierdzono, że w dzie¬dziczeniu ważnych cech użytkowych u żyta ozimego znaczną role odgrywa epistatyczny sposób działania genów. Jeśli epistaza występowała to najczęściej typu „j,l” wynikająca z działania loci homozygotycznych z heterozygotycznymi i heterozygotycznych z heterozygotycznymi dla większości badanych cech. Tylko dla nielicznych cech w 2010 roku i 2011 stwierdzono epistazę typu „i” tj. wynikającą ze współdziałania loci homozygotycznych z homozygotycznymi. Oszacowane istotne dodatnie efekty epistazy dla niektórych badanych odmian w 2010 roku miały ujemne efekty w 2011. Epistaza podwyższała wartość niektórych badanych cech w 2010 roku , w następnym obniżała u badanych odmian. Przeprowadzone na podstawie doświadczeń polowych i laboratoryjnych analizy genetyczne wskazują, że epistatyczny sposób dziedziczenia cech u żyta ozimego istotnie zależał od zróżnicowanych czynników środowiska w kolejnych latach badań.

The purpose of the study was to recognize the epistatic actions of genes controlling 12 of quantitative traits (winter hardiness, heading time, grain number per plot, plant height, grain yield per plot, length of ear, grain number per ear, grain mass per ear, 1000 grain weight, test weight, protein content in grain and falling number) in 5 cultivars of winter rye (Dańkowskie Złote, Dańkowskie Diament, Słowianskie, Skat and Bosmo) in years 2010–2011. We confirmed that epistatic gene actions play a significant role in inheritance of important agricultural traits of winter rye. If epistasis was discovered, it was more often of type „j,l”, resulting mainly from interactions of homozygous loci with heterozygous ones and interactions between heterozygous loci for most of the investigated traits. Only for a small number of traits in 2010 and 2011, we confirmed epistasis of type “i” resulting from interactions of homozygous loci with homozygous loci. The estimated significant positive epistatic effects for some investigated varieties in year 2010, in year 2011 were negative. The epistasis increased values of some investigated traits in 2010 while next year epistasis reduced values of these traits. On the basis of field and laboratory experiments as well as executed genetic analyses we confirmed that epistatic gene action for winter rye depended on environmental factors different in subsequent years of study.