Ocena zmienności i współzależności cech ilościowych w kolekcji jarej pszenicy twardej pochodzenia afgańskiego

W latach 2007–2010 przeprowadzono badania z 73 genotypami jarej pszenicy twardej (Triticum durum Desf.) pozyskanymi z National Germplasm Resources Laboratory USDA, ARS, Beltsville. Były to populacje miejscowe pochodzące z Afganistanu, głównie z prowincji Helmand, Herat, Kabul i Kandahar. Wszystkie genotypy poddano szczegółowej ocenie w czteroletnim cyklu doświadczeń polowych przeprowadzonych w Gospodarstwie Doświadczalnym Uniwersytetu Przyrodniczego w Czesławicach koło Nałęczowa. Analizowano następujące cechy: liczba dni od wschodów do kłoszenia, długość okresu wegetacji, wysokość roślin, długość osadki kłosowej, liczba kłosków w kłosie, zbitość kłosa, liczba ziaren w kłosie i kłosku, masa ziaren z kłosa, masa 1000 ziaren oraz zawartość białka ogólnego w ziarnie. Uzyskane wyniki wskazują na duże zróżnicowanie badanego materiału pod względem wszystkich analizowanych cech, przy czym najwyższe współczynniki zmienności stwierdzono dla liczby (CV=15,7%) i masy ziaren z kłosa (CV=23,8%) oraz masy 1000 ziaren (CV=15,0%). W odniesieniu do liczby ziaren w kłosie i kłosku można sądzić o znacznej interakcji genotypowo-środowiskowej, o czym świadczą nieistotne współczynniki korelacji pomiędzy wszystkimi latami badań. Masa ziaren z kłosa zależała głównie od liczby ziaren w kłosie (rxy= 0,810) i kłosku (rxy= 0,824) oraz MTZ (rxy= 0,772). Korelacje wymienionej cechy z zawartością białka w ziarnie były natomiast nieistotne (rxy= -0,172). W analizowanej populacji genotypów można wskazać na szereg form o wysokiej i mało zmiennej w latach masie ziaren z kłosa oraz wysokiej zawartości białka w ziarnie. Mogą one być interesującym materiałem wyjściowym w praktycznej hodowli pszenicy twardej w Polsce.

A study on 73 spring durum wheat (Triticum durum Desf.) genotypes obtained from National Germplasm Resources Laboratory USDA, ARS, Beltsville was carried out in 2007–2010. They were local populations originating from Afghanistan, mainly from Helmand, Herat, Kabul, Kandahar provinces. All genotypes were assessed in detail during the four year cycle of field experiment conducted at the Experimental Field Station of the University of Life Sciences in Czesławice near Nałęczów. The following traits were analyzed: number of days from emergence to heading, vegetation period, plant height, spike rachis length, number of spikelets per spike, spike density, number of grains per spike and spikelet, weight of grains per spike, 1000 grain weight and total protein content in the grain. The obtained results indicate a large differentiation of tested materials regarding all analyzed traits, although the number of grains per spike, weight of grains per spike and 1000 grain weight were characterized by highest values of variability coefficients (CV = 15.7%; CV = 23.8%; CV=15.0%). The number of grains per spike and spikelet indicate considerable genotype-environmental interaction, which was proved by insignificant values of correlation coefficients between years. The weight of grains per spike depended mainly on number of grains per spike (rxy= 0.810) and spikelet (rxy= 0.824) and 1000 grain weight (rxy= 0.772). The correlation coefficient of above mentioned trait with protein content in grain was insignificant (rxy= -0.172). However, in analyzed population a lot of genotypes had high and stable in years weight of grains per spike and high protein content in the grain. They can be an interesting initial material in a practical breeding of durum wheat in Poland.