Wyzwania okresu transformacji ustrojowej w Argentynie – niedokończony proces rozliczania się z tzw. brudną wojną

A political transformation that has started in Argentina in 1983 put an end on the reign of military junta, but at the same time it was related with a number of challenges for both first democratic governments and the argentine society as a whole. One of the most problematic issues resulting from the confrontation with the crimes from 1976 – 1983 was so called transitional justice and the problem of identity and collective memory of societies coming out of the period of trauma, which are characterized by a high polarization due to different, even contradictory at times interpretations and ideas about the past. The article attempts to analyze the difficult process of settlement of the dirty war period, including the characteristics of the preceding events, the policy of the first democratic governments and the original strategies developed by the argentine movement for human rights, which on the one hand aimed to combat with the impunity of the perpetrators, and on the other hand to counteract the social amnesia and to keep the memory about the tragic past events alive.

Zapoczątkowany w 1983 r. proces transformacji ustrojowej w Argentynie zakończył okres rządów junty wojskowej, ale jednocześnie wiązał się z wieloma wyzwaniami zarówno dla pierwszych demokratycznych rządów, jak i całego argentyńskiego społeczeństwa. Jednymi z najbardziej problematycznych kwestii determinowanych koniecznością konfrontacji ze zbrodniami z lat 1976 – 1983 okazały się tzw. sprawiedliwość okresu transformacji oraz kwestia tożsamości i pamięci zbiorowej społeczeństwa wychodzącego z okresu traumy, charakteryzującego się wysokim stopniem polaryzacji ze względu na odmienne, często sprzeczne interpretacje i wyobrażenia na temat przeszłości. W niniejszym artykule dokonano próby analizy trudnego procesu rozliczania się z okresem tzw. brudnej wojny, z uwzględnieniem charakterystyki wydarzeń, które do niego doprowadziły, polityki pierwszych demokratycznych po dyktaturze rządów oraz oryginalnych strategii wypracowanych przez argentyński ruch praw człowieka, które z jednej strony służyły walce z bezkarnością winnych, z drugiej zaś miały na celu przeciwdziałać społecznej amnezji i podtrzymać pamięć na temat tragicznych wydarzeń z przeszłości.