Fono-chrono-grafia. Archiwalia dźwiękowe Mirona Białoszewskiego

W artykule analizie poddano archiwalne nagrania Mirona Białoszewskiego odnalezione w Muzeum Literackim im. Józefa Czechowicza w Lublinie oraz przechowywane w Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie. Szczególną uwagę zwrócono na pozawerbalną warstwę dźwiękową nagrań. Przedmiotem zainteresowania autorki artykułu są głównie brzmienia stanowiące zakłócenia i zanieczyszczenia na taśmie magnetofonowej, takie jak szum, które zwykle znikają lub są minimalizowane wraz z digitalizacją i obróbką nagrań służącymi ich udostępnianiu. Analiza jest punktem wyjścia rozważań na temat autentyczności i oryginalności archiwalnych materiałów fonograficznych w kontekście relacji nagrania do czasu i miejsca: wydarzenia, rejestrowania go, przechowywania taśm, z uwzględnieniem chronotopiczności wersji zdigitalizowanych i udostępnianych odbiorcom przez muzea. Związane z kwestiami technicznymi zakłócenia słyszalne na nagraniach (jakość nagrania, cechy taśmy magnetycznej i inne) odsyłają tu do problemu temporalności – rejestracji magnetofonowej jako zapisu czasu (chronografii) i jej związków z nagrywaniem jako praktyką literacką Białoszewskiego. Wszelkiego rodzaju nieczystości, również te odnoszące się do emisji głosu pisarza i jego cielesności, a także do przestrzennego kontekstu nagrywania, zostały tu potraktowane jako pełnowartościowe elementy sensotwórcze, mające wartość i archiwalną, i interpretacyjną.

In her article, Agnieszka Karpowicz analyses the archival recordings of Miron Białoszewski found in the Józef Czechowicz Literary Museum in Lublin and stored in the Adam Mickiewicz Museum of Literature in Warsaw. She pays particular attention to the non-verbal sound layer of the recordings. She is mainly interested in various background noises and other impurities on the cassette tapes, i.e., sounds which usually disappear or are minimized when recordings are digitized and processed before they are made available to the audience. The analysis is the starting point of reflections on the authenticity and originality of archival phonographic materials in the context of the relationship of the recording to time and place: the event, the recording of it, the storing of tapes. Karpowicz’s considerations take into account the chronotopicity of the digitized versions made available to the public by museums. The noise that can be heard on the recordings is related to technical issues (the quality of the recording, the features of the magnetic tape, and others); this, in turn, is related to the idea of temporality: tape recording is perceived as time recording (chronography), which allows Karpowicz to place it in the context of recording as a feature of Białoszewski’s literary practice. All kinds of impurities, including the poet’s way of spoking and his corporeality as well as the spatial context of recording, have been treated here as full-fledged sense-forming elements, having both archival and interpretative value.