Wstęp. Sięgnij, nastaw, przewiń, słuchaj. Nośniki dźwięku jako przedmiot badań nad muzyką popularną

David Bowie stwierdził kiedyś, że uwolniona od fizycznych nośników muzyka stanie się dostępna niczym woda w kranie. Dwadzieścia lat później streaming urzeczywistnia wizję artysty, ale kasety i płyty wciąż są w grze, a ich rosnące nakłady świadczą o renesansie starych nośników. Fizyczność fonografii przez dekady była oczywistością. Według Wernera Faulsticha fonograf rozpoczął erę muzyki zespolonej z nośnikiem oraz mediów, które zmieniły funkcjonowanie muzyki w kulturze. Kolejne przekaźniki, jak pisał Marshall McLuhan, zmieniały samą muzykę, której rozwój wpływał znów na ich kształt. Innowacyjność, ale i ograniczenia nośników dźwięku stały się, zwłaszcza w muzyce popularnej, czynnikami procesu twórczego. Jest on powiązany w artystycznych gestach z wykorzystaniem cech swoistych poszczególnych mediów jak: odtwarzanie wsteczne, zmienność prędkości obrotów krążka czy taśmy, możliwość stosowania równoległych rowków, ukryte ścieżki, wykorzystanie zapisów wyświetlanych przez urządzenia odtwarzające, picture disc itp. Fakt wielokodowego funkcjonowania nośników (materiał, opakowania, opisy, grafiki) wzbogaca tę kluczową dla przekazu artystycznego przestrzeń badań. Fizyczność nośników pociąga i słuchaczy, i badaczy. Mimo ograniczeń oferuje coś, czego nie ma w muzyce wydawanej i odbieranej z pominięciem tradycyjnych nośników.

David Bowie said that, once freed from the physical medium, music itself is going to become like running water or electricity. Twenty years later, in the era of streaming services, the artist’s vision is becoming reality. Nevertheless, tapes and records are still in the game, with increasing sales attesting to the revival of old media. Physicality has been an unquestioned feature of phonography for decades. According to Werner Faulstich, the era of medium-bound music and music storage media that have changed the functioning of music in culture started with the phonograph. The media that have come ever since, Marshall McLuhan argues, have transformed the music itself while also being influenced by it. Innovation as much as the limitations of sound storage devices have themselves become factors in the creative process, particularly in popular music. The latter relies on artistic gestures and specific media used for their specific features such as: reverse playback, shifting the disc or tape rotation speed, parallel grooves, hidden tracks, the use of recorded content in playback devices, picture discs, etc. The multi-code character of the current media (material, packaging, descriptions, graphic content) is crucial for conveying the artistic message, enriching this area of research. The physicality of music storage devices attracts both listeners and researchers. Despite its limitations, it offers a quality that cannot be found in music released and played through other media than traditional.