Rozbudowa kościoła pw. św. Wawrzyńca w Wonieściu w latach 1887–1890 i późniejsza konieczność wzmocnienia wiązarów dachowych

Przedmiotem artykułu jest kościół pw. św. Wawrzyńca w Wonieściu, który w latach 1887–1890 był rozbudowany według projektu architekta Alexisa Langnera z Wrocławia. W ramach rozbudowy kościół został powiększony przez wydłużenie nawy i przekształcenie pierwotnego stropu płaskiego na pseudokopułę o powierzchni łamanej zwiększającej wysokość wnętrza nawy. Pierwotne belki stropowe były jednocześnie belkami wiązarowymi dachu storczykowego, który miał charakter nierozporowy. Po przebudowie polegającej głównie na wycięciu belek stropowych wiązary storczykowe zostały przekształcone na wiązary otwarte, które miały charakter rozporowy i oddziaływały na ściany nawy poziomymi siłami powodującymi między innymi zarysowanie ściany tęczowej oddzielającej prezbiterium od nawy. Zmiany polegające na przebudowie wiązarów dachowych wpłynęły korzystnie na kształt i wielkość wnętrza nawy, natomiast wpłynęły negatywnie na statykę obiektu. W artykule przedstawiono pierwszy etap kompleksowej rewaloryzacji konstrukcji więźby dachowej zapoczątkowany w roku 2009, polegającej na modyfi kacji schematu statycznego wiązarów pełnych w celu wyeliminowania poziomych sił rozporowych działających na ściany nawy.

The subject of this article is St. Lawrence Church in Wonieść, which was rebuild in 1887–1890 to the design of the architect Alexis Langner from Wrocław. The church was extended be lengthening the nave and transformation of the original flat ceiling into a multi-plane pseudo-vaulting to increase the nave height. The original roof beams were simultaneously the kingpost truss beams. The original truss featured no horizontal reactions. After the reconstruction, when truss beams were cut out, the kingpost trusses were changed into open trusses which transmitted the horizontal reaction onto the nave walls leading, among others, to cracking of the rood wall separating the chancel from the nave. The changes to the roof trusses influenced positively the shape and the dimensions of the nave interior but they deteriorated the static scheme of the structure. The article presents the first stage of overall revalorisation of the wooden roof structure started in 2009. It led to a modification of the static scheme of full trusses to eliminate the horizontal forces acting on the nave walls.