Ortodoksyjna kreacja przestrzeni architektonicznej Podziemnego Muzeum Rynku Krakowskiego

Fenomen podziemnego Rynku Krakowskiego jest wynikiem wyburzenia w końcu XIX wieku dawnych budowli tam zlokalizowanych: Kramów Bogatych, Wagi Wielkiej i Wagi Małej. Wyburzono jednak tylko ich części nadziemne, podczas gdy najstarsze przyziemia i piwnice zostały wchłonięte przez stale podnoszący się poziom użytkowy Rynku. Podjęcie zadania modernizacji nawierzchni i infrastruktury technicznej stało się unikalną szansą na przeprowadzenie badań archeologicznych oraz sprawdzenie możliwości odgruzowania tych obiektów, ich ekspozycji i publicznego udostępnienia. Projekt Podziemnego Muzeum Rynku Krakowskie- go został oparty na założeniach kreacji przestrzeni ekspozycyjnej o wyjątkowym charakterze i walorach historyczno-edukacyjnych. Nietypowość tego muzeum polega na prezentacji oryginalnych fragmentów wczesnośredniowiecznych budowli i konstrukcji oraz urządzeń komunalnych w określonej sekwencji chronologicznej i zlokalizowanych insitu jako substancji autentycznej, wzbogaconej kolekcją ponad 700 fragmentów przedmiotów codziennego użytku i wyrobów artystycznych o bez- cennej wartości historycznej. Przestrzeń ekspozycji tworzy rozbudowane wnętrze, którego ściany i podpory konstrukcyjne zanikają w czerni bezgranicznego mikrokosmosu. W tak wykreowanej przestrzeni ekspozycyjnej plastykę autentycznych reliktów wydobywa i podkreśla światło iluminacyjne, a czarna lustrzana powłoka stropowa typu barissol dematerializuje sufit akcentując wertykalność odkrytych budowli. Zawieszone nad reliktami szklane chodniki i pomosty oraz bogate i różnorodne multimedialne wyposażenie ekspozycji pozwalają na wędrówkę w czasoprzestrzeni najstarszego Krakowa. Idea odzyskania istniejących pod nawierzchnią Rynku Głównego reliktów dawnych średniowiecznych budowli i utworzenia na tej podstawie unikalnej podziemnej ekspozycji architektonicznej nie była łatwa do zrealizowania. W warunkach polskich, a zwłaszcza krakowskich, przez część środowiska konserwatorskiego uznana została wręcz za obrazoburstwo. Stopniowo zyskała ona jednak zrozumienie i przychylność światłych polskich autorytetów, a także pełne poparcie ekspertów Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

The phenomenon of the underground Market Square in Krakow is the result of the 19th-century demolition of the old buildings formerly located there: the Rich Stands, the Great Scales and the Small Scales. However, only their above-ground parts were demolished, while the oldest basements and cellars were absorbed by the constantly rising utility level of the Market Square. The task of modernising the surface and technical infrastructure offered a unique opportunity for conducting archeological excavations and checking the possibility of clearing the rubble from those objects, as well as exhibiting them and making them available to the public. The project of the Underground Museum of the Market Square in Krakow was based on the assumption of creating exhibition space of unique character and historic and educational values. The uniqueness of the museum consists of the presentation of original fragments of early-medieval buildings, constructions and public utility facilities in a definite chronological sequence and located in situ as authentic substance enriched by a collection of over 700 fragments of objects of everyday use and craftwork of great historical value. The exhibition space creates a vast interior whose walls and construction supports vanish in the pitchblack of the endless micro-cosmos. In the so created exhibition space the vividness of authentic relics is exposed and enhanced by illuminating light, and the black mirror-like ceiling of the barissol type seems to dematerialize it thus emphasizing verticality of the uncovered buildings. Glass walkways and gangways suspended over the relics as well as lavish and diverse multimedia equipment of the exhibition allow for travelling through time and space of the oldest Krakow. The idea of regaining the relics of old medieval buildings existing under the surface of the Market Square and on this basis creating a unique underground architectonic exhibition was not easy to realise. In Polish, and especially Krakow conditions it was regarded almost as iconoclasm by some members of the conservation circles. Nevertheless, it gradually won understanding and favour in the eyes of enlightened Polish authorities, as well as complete support of the experts from the Ministry of Culture and National Heritage.