Teoria i kryteria wartościowania dziedzictwa jako podstawa jego ochrony

Autor podejmuje trudny i obarczony nieporozumieniami problem budowy nowego systemu wartościowania zabytków uwzględniający: odrębność zbioru dziedzictwa i zbioru zabytków, zasadność/możliwość względnej oceny wartości zabytku (w ramach określonego zbioru i kryteriów), możliwość dokonania oceny materialnej „jakości” zabytku, zakres wartościowania zabytków i zastosowanie nowoczesnych procedur wartościowania zabytków. Autor widzi ten nowy model systemu wartościowania jako istotę w założeniach nowej teorii konserwatorskiej, mając świadomość, że tzw. „zobiektywizowana wartość zabytku”, uzasadnia utrzymanie publicznego systemu ochrony (prawa, służb, finansowania, kontroli), który wiąże się z ograniczeniem prawa własności zabytku, jego użytkowania i przekształcania.

The author addresses the difficult and controversial issue of building a new system of heritage evaluation taking into consideration: distinctiveness of the heritage and monuments sets, justifi cation/possibility of relative assessment of the monument value (within a defined set and criteria), a possibility to assess the material “quality” of a monument, scope of monument assessment and application of modern procedures for evaluation of monuments. The author perceives the new model of the assessment system as the essential principle of the new theory of conservation, and he is aware that the so called “objectivised monument value” justifies maintaining the public protection system (law, services, financing, control), which is connected with limiting the property rights of the monument, its use and transformation.