Forgotten artworks by Johann Christoph Lischka. The conservator’s examination of the baroque paintings

The article presents the results of the technical art historical research conducted on paintings ascribed to the Silesian artist Johann Christoph Lischka (ca. 1650–1712). It tackles the question of the painting techniques, the characteristics of the painter’s manner, and the authenticity of the works of art. It comprises the traditional methods of the art history with research into the materiality of the paintings. During the research, seven paintings were chosen for the investigation. They come from different periods of Lischka’s life and the majority of them were forgotten or discredited as copies of the originals. The four paintings from Czech Republic Saint Joseph, Saint Mary of Egypt, Saint Charles Borromeo and Lamentation of Christ were commissioned by the religious Orders in Bohemia in 1690/1710. The three paintings from Silesia (Lamentation of Christ, Discovery of the True Cross, Angel) were produced after 1708, when Lischka was in charge of his step-father Michael Willmann’s workshop in Lubiąż. The paintings served as the basis for the analysis of Lischka’s painting technique and the later changes in the painting layers. Moreover, the technical art historical study enabled the comparative analysis of the painting techniques used by Lischka and Willmann in search of the factors distinguishing the artists’ works.

W artykule prezentowane są wyniki analiz fizykochemicznych wykonanych na polskich i czeskich obrazach przypisywanych śląskiemu malarzowi Johannowi Christophowi Lischce (ok. 1650–1712). Dzięki przeprowadzonym badaniom możliwe stało się opisanie stosowanej przez artystę techniki i maniery malarskiej oraz weryfi kacja atrybucji wybranych dzieł. Opracowanie łączy tradycyjne metody analizy historycznej, ikonografi cznej i stylistycznej z badaniami konserwatorskimi materialnego tworzywa obrazów. Do badań wytypowano siedem obrazów, które pochodzą z różnych etapów twórczości Lischki i są większości nieznane lub uważane za słabe kopie nieistniejących już realizacji malarza. Cztery obrazy z Czech (Święty Józef, Św. Maria Egipska, Św. Karol Boromeusz i Opłakiwanie Chrystusa) zostały zamówione przez czeskie środowiska zakonne w ostatniej dekadzie XVII i pierwszej dekadzie XVIII wieku. Trzy obrazy ze Śląska (Opłakiwanie Chrystusa, Znalezienie Krzyża Świętego i Anioł) pochodzą z lat 1708–1712, kiedy Lischka kierował lubiąskim warszatatem swojego ojczyma Michaela Willmanna. Obrazy stały się postawą do analizy techniki malarskiej Lischki oraz historii konserwacji i renowacji jego dzieł. Co więcej, analiza fi zykochemiczna umożliwiła porównanie technik malarskich używanych przez malarza i jego ojczyma Willmanna w poszukiwaniu obiektywnego narzędzia pozwalającego rozróżnić dzieła ucznia i mistrza.