Jan Wacław Machajski (27 XII 1866–19 II 1926)

Jan Wacław Machajski was characterized by a great changeability of moods and ability for going from one extreme to another – opposite to the previous one – from youthful years. Moreover, his attitude was very emotional and he was not deceived by any explanation or polemic. Originally he got involved in illegal activity in Polish national movement. However, having been arrested by Russians and sentenced to three years in prison and five years exile to the Eastern Siberia, he had radically changed his views and was fascinated by the extreme revolutionary idea embed in peculiar realities of the Russian Empire. Criticizing ideas preferred by Marxist and social democrats, he demanded anarchistic and freedom patterns. He created his own, original revolutionary doctrine, whose the central axis was proletariat, which was to cause revolution giving freedom for all the people enslaved in the country of tsars. After the return from the exile, he lived abroad in Switzerland, but his eccentric ideas found many adherents in Russia in the first two decades of the twentieth century. They had stimulated their own activity within the framework of so-called working conspiracy in times of Revolution in 1905 and other anarchistic and radical groups existing in the area of the Russian Empire.

Jan Wacław Machajski od młodzieńczych lat charakteryzował się dużą zmiennością nastrojów i zdolnością przechodzenia od jednej skrajności w kolejną – odwrotną do poprzedniej. Do tego nastawiał się bardzo emocjonalnie do wyznawanej w danym momencie doktryny i nie dawał się zwieść żadnemu tłumaczeniu i polemice. Pierwotnie zaangażował się w nielegalną działalność w polskim ruchu narodowym. Jednak aresztowany przez Rosjan i skazany na trzy lata więzienia oraz pięć lat osadzenia we wschodniej Syberii diametralnie zmienił swoje poglądy i zafascynował się skrajną ideą rewolucyjną osadzoną w specyficznych realiach Imperium Rosyjskiego. Krytykując koncepcje preferowane przez marksistów oraz socjaldemokratów postulował wzorce anarchistyczne i wolnościowe. Stworzył własną, oryginalną doktrynę rewolucyjną, której centralną osią był proletariat, mający samorodnie przeprowadzić przewrót dający powszechną wolność wszystkim ludziom zniewolonym w państwie carów. Machajski, po powrocie z zesłania, egzystował na emigracji przebywając w Szwajcarii, jednak jego ekscentryczne idee znalazły wielu wyznawców w Rosji w pierwszych dwóch dekadach XX w. Uaktywnili oni swoją działalność w ramach tzw. Zmowy Robotniczej w czasie rewolucji 1905 r. oraz innych anarchistycznych i radykalnych formacjach istniejących na obszarze Cesarstwa Rosyjskiego.