Ustawa o kontroli niektórych inwestycji jako mechanizm zapewniający bezpieczeństwo energetyczne

W 2015 r. Sejm uchwalił ustawę z dnia 24 lipca 2015 r. o kontroli niektórych inwestycji (dalej: ustawa o kontroli lub uok), która wprowadziła specjalny reżim prawny dotyczycący nabywania akcji, udziałów, przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa spółek wpisanych do rozporządzenia wykonawczego wydanego na podstawie ustawy o kontroli jako podmiotów podlegających ochronie. Głównym celem omawianej regulacji jest wprowadzenie administracyjnoprawnych mechanizmów kontroli i nadzoru dotyczących struktur właścicielskich spółek o strategicznym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa oraz administracyjnoprawnych mechanizmów ochrony takich podmiotów przed próbami wrogich przejęć, w szczególności dokonywanych przez zagraniczne podmioty. W obecnie obowiązującym stanie prawnym połowę spółek objętych ochroną ustawy o kontroli stanowią spółki działające w sektorze energetycznym lub sektorach blisko z nim związanych. W związku z powyższym nadzór nad obrotem m.in. udziałami albo akcjami takich spółek sprawowany przez ministra właściwego do spraw energii stanowi istotne narzędzie mające na celu zapewnienie ochrony szeroko pojętego bezpieczeństwa energetycznego kraju. W obecnym kształcie ustawa o kontroli jest jednak nieprecyzyjna oraz zapewnia organom kontroli bardzo szeroką możliwość interpretacyjną poprzez instrumenty, które pozwalają w praktyce na uniemożliwienie dokonania wszelkich transakcji skutkujących osiągnięciem istotnego uczestnictwa lub dominacji w spółkach energetycznych podlegających ochronie omawianej regulacji. Ponadto, analiza najważniejszych instrumentów prawnych uregulowanych ustawą o kontroli, takich jak między innymi zawiadomienie uprzednie oraz następcze, a także decyzji administracyjnych uregulowanych wspomnianą ustawą wskazuje na liczne problemy interpretacyjne pojawiające się na tle regulacji. W szczególności najistotniejsze wątpliwości dotyczą stosowania przepisów dotyczących milczącego załatwiania sprawy do postępowań regulowanych uok, kwestia charakteru prawnego oraz problemów związanych z decyzjami administracyjnymi wprowadzonymi tą ustawą oraz wybrane zagadnienia związane z zawiadomieniem uprzednim i następczym. Biorąc pod uwagę znaczenie ustawy o kontroli dla bezpieczeństwa energetycznego kraju, a także implikacje, które wywołuje ona na gruncie prawa energetycznego, obecne jej brzmienie należy oceniać krytycznie.