Choroby zawodowe w Polsce w 2013 r. i ich czynniki przyczynowe

Wstęp: W doniesieniu przedstawiono sytuację epidemiologiczną chorób zawodowych stwierdzonych w 2013 r. Materiał i metody: Podstawą opracowania były „Karty stwierdzenia choroby zawodowej” przesłane do Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych. Zapadalność scharakteryzowano za pomocą współczynników na 100 tys. pracujących. Wyniki: Stwierdzono 2214 przypadków chorób zawodowych. Współczynnik zapadalności wynosił 15,6. Utrzymuje się notowana od kilkunastu lat tendencja spadkowa zapadalności, przy czym w stosunku do roku 2012 liczba przypadków zmniejszyła się o 7,8%. Najczęstszymi przyczynami chorób zawodowych było narażenie na pyły (35% ogółu przypadków), w większości nieorganiczne (węgla, azbestu oraz pyły przemysłowe z zawartością wolnej krzemionki). Wśród pyłów organicznych dominujące znaczenie w rozwoju patologii miało alergizujące działanie pyłu mąki i pyłów roślinnych. Co 3. przypadek patologii zawodowej przypisano działaniu czynników fizycznych, głównie sposobowi wykonywania pracy, wysiłkowi głosowemu i hałasowi. Najwyższa zapadalność dotyczyła górnictwa i wydobywania (271,1), na kolejnych miejscach znalazły się: przetwórstwo przemysłowe (24,3), edukacja (22,4), rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo (21,0), opieka zdrowotna i pomoc społeczna (20,5). Wnioski: Zmniejszanie się od 15 lat przypadków „klasycznych” chorób zawodowych i wyniki analizy zapadalności w 2013 r. wskazują na konieczność weryfikacji krajowego wykazu chorób uznanych za zawodowe pod kątem czynników szkodliwych i uciążliwych, które występują we współczesnym środowisku pracy. Szczególnej uwagi wymagają warunki pracy na stanowiskach, na których występuje narażenie na pyły przemysłowe zawierające wolną krzemionkę. Obserwowane znaczne zróżnicowanie w województwach zapadalności na choroby narządu głosu u nauczycieli ujawnia potrzebę ujednolicenia standardów profilaktycznych, diagnostycznych i orzeczniczych. Med. Pr. 2014;65(4):463–472

Background: The paper presents the incidence of occupational diseases in Poland (2013). Material and Methods: Occupational disease reporting forms, supplied to the Central Register of Occupational Diseases, were used as the study material. The incidence was specified in terms of rates per 100 000 employed people. Results: The number of new cases was 2214 with the incidence rate of 15.6. The downward trend recorded over several years continues; compared to 2012, the number of new cases decreased by 7.8%. Exposure to dusts (35% cases), mostly inorganic (carbon, asbestos, and industrial dusts containing free crystalline silica) was the most common cause of occupational diseases. Among the organic dusts allergenic effects of flour and vegetable dusts predominated. Every 3rd case of occupational disease was attributable to physical agents, mainly the way the work is done, excessive vocal effort and noise. The sections of national economy with the highest incidence comprised mining and quarrying (271.1), manufacturing (24.3), education (22.4), agriculture, forestry, hunting and fishing (21.0), human health and social assistance (20.5). Conclusions: The decreased incidence of ‘traditional’ diseases observed over the recent 15 years and the analysis of the 2013 incidence indicate a need to revise the Polish list of occupational diseases by exposures found in the modern work environment. Particular attention should be paid to conditions prevailing in workplaces with high exposures to industrial dusts containing free crystalline silica. A considerable variation in the incidence of voice disorders in teachers between individual voivodeships (provinces) points to the need for harmonization of the standards of preventive, diagnostic and certification procedures. Med Pr 2014;65(4):463–472