Ekspozycja kuracjuszy na pola elektromagnetyczne i radon w uzdrowiskach radonoleczniczych

Wstęp: Wielu pacjentów zakładów fizjoterapii, które leczniczo stosują radon, jest kierowanych także na inne zabiegi, w tym takie, w których wykorzystuje się pole elektromagnetyczne (PEM). Są one zlecane, mimo że nadal nie wiadomo, czy w świetle teorii wolnorodnikowego działania PEM zastosowanie go w krótkim odstępie czasu po zabiegu radonowym nie zmienia skutków biologicznych oddziaływania radonu lub PEM. Celem badań było określenie, jak liczna jest w Polsce grupa pacjentów narażonych jednocześnie na radon i PEM oraz jak wysokie jest narażenie tych pacjentów na wymienione czynniki. Badania mają posłużyć w przyszłości do oceny skojarzonego działania radonu i PEM w ośrodkach radonoleczniczych. Materiał i metody: W głównych ośrodkach radonoleczniczych w Polsce przeprowadzono wywiad i analizę struktury zabiegów na podstawie danych statystycznych uzyskanych w uzdrowiskach, a także analizę ekspozycji na radon i PEM poprzez pomiary stężenia radonu oraz wielkości charakteryzujących ekspozycję na PEM. Wyniki: Ponad 8 tys. osób rocznie podlega łącznej ekspozycji na radon i PEM. Stwierdzono istotne statystycznie różnice między zmierzonymi stężeniami radonu (od ok. 61 kBq/m³ dla inhalacji z użyciem inhalatora do zaledwie 290 Bq/m³ dla tężni, p = 0,049) oraz natężenia PEM odpowiadające strefie zagrożenia i strefie niebezpiecznej dla ekspozycji zawodowej. Wnioski: W wyniku oceny ekspozycji kuracjuszy stwierdzono istotne różnice między zmierzonymi stężeniami radonu podczas różnych zabiegów radonoleczniczych. W związku z tym należy wypracować precyzyjne, uniwersalne procedury dotyczące stosowania radonu lub radonu w połączeniu z PEM w uzdrowiskach radonoleczniczych. Skutki ekspozycji kuracjuszy na radon oraz radon w połączeniu z PEM wymagają dalszych badań. Med. Pr. 2014;65(5):645–649

Background: Many patients of physiotherapeutic facilities using therapeutic radon are also referred to other treatments involving the use of electromagnetic field (EMF). However, in the light of the theory of EMF influence on free radicals, it is still an open question whether, application of EMF shortly after the radon treatment may alter the biological effects of radon or EMF. The aim of the study was to determine how large is the group of patients exposed to radon and EMF in Poland, and how high is the exposure of these patients to analyzed factors. The results of the study are to be used in the future assessment of the combined effects of radon and EMF in radon spas. Material and Methods: Based on the statistical data and interviews held in the major Polish radon spas, the analysis of treatment structure was performed and exposure to radon and EMF was assessed by measuring radon concentrations and characteristic values of exposure to EMF. Results: More than 8000 people per year are subjected to combined exposure to radon and EMF. Significant differences were found between measured radon concentrations (they ranged from approximately 61 kBq/m³ for inhalations with inhaler to only 290 Bq/m³ for graduation towers, p = 0.049) and EMF intensities corresponded to those observed in hazardous and dangerous zones for occupational exposure. Conclusions: The results of the study showed significant differences between radon concentrations during various radon treatments. There is a need to develop clear and universal procedures for the application of radon or radon combined with EMF in radon spas. The effects of patients’ exposure to radon, especially combined with EMF need to be further studied. Med Pr 2014;65(5):645–649