Zawodowa ekspozycja na czynniki biologiczne stosowane w sposób celowy w Polsce

Wstęp: W pracy zaprezentowano zamierzone użycie czynników biologicznych w celach przemysłowych, diagnostycznych i naukowo- badawczych w przedsiębiorstwach w Polsce. Materiał i metody: Krajowy Rejestr Czynników Biologicznych (KRCB) jest internetową bazą danych gromadzącą informacje o celowym użyciu czynników biologicznych w zakładach pracy w Polsce. Wyniki: Do grudnia 2013 r. do KRCB zgłoszono 533 przedsiębiorstwa używające czynników biologicznych w celach diagnostycznych (73%), naukowo-badawczych (20%) i przemysłowych (7%). Najczęściej zgłaszano laboratoria diagnostyczne przyszpitalne (37%) i inne niż przyszpitalne (35%), szkoły wyższe i jednostki naukowe (11%). Ogółem zgłoszono 4015 narażonych pracowników (91,7% kobiet, 8,3% mężczyzn). Czynniki z 2. grupy zagrożenia stosowało 518 zakładów, a z 3. grupy – 107 zakładów. Najczęściej stosowano bakterie Escherichia coli (z wyjątkiem szczepów niepatogennych, 455 zakładów i 3314 narażonych pracowników), Staphylococcus aureus (odpowiednio: 445 i 3270) i Pseudomonas aeruginosa (406 i 2969). W 66 przedsiębiorstwach używano czynników biologicznych uznanych przez Międzynarodową Agencję Badań nad Nowotworami za rakotwórcze (wirusy: Epsteina-Barr – 7 zakładów i 181 narażonych osób, zapalenia wątroby typu B – odpowiednio: 16 i 257, zapalenia wątroby typu C – 15 i 243, ludzkiego nabytego niedoboru odporności – 8 i 107; ludzki wirus papilloma – 2 i 4; pasożyty: Clonorchis viverrini – 1 i 2, Clonorchos sinensis – 1 i 2, Schistosoma haematobium – 1 i 2, bakterie: Helicobacter pylori – 15 i 230). Wnioski: Krajowy Rejestr Czynników Biologicznych umożliwia diagnozę sytuacji i śledzenie dynamiki w czasie zawodowej ekspozycji na szkodliwe czynniki biologiczne celowo stosowane w zakładach pracy w Polsce. Med. Pr. 2015;66(1):39–47

Background: The paper presents the intentional use of biological agents for industrial, diagnostic and research purposes in Polish enterprises. Material and Methods: The National Register of Biological Agents (Krajowy Rejestr Czynników Biologicznych – KRCB) is an online database that collects the data on the intentional use of biological agents at work in Poland. Results: As of December 2013 there were 533 notifications in KRCB, mainly for diagnostic (73%), research (20%) and industrial purposes (7%). Mostly there were hospital diagnostic laboratories (37%), and other laboratories (35%), as well as higher education and research institutions (11%). In total, 4015 workers (91.7% of women, 8.3% of men) were exposed to biological agents. Agents classified in risk group 2 were used in 518 enterprises, and in risk group 3 in 107 enterprises. Of those agents the following bacteria were the most frequently used: Escherichia coli except for non-pathogenic strains (455 enterprises and 3314 exposed workers); Staphylococcus aureus (445 and 3270); and Pseudomonas aeruginosa (406 and 2969, respectively). In 66 enterprises there were used biological agents recognized by the International Agency for Research on Cancer (IARC) as carcinogens. They are viruses: Epstein-Barr (7 enterprises, 181 exposed workers); hepatitis B (16 and 257); hepatitis C virus (15 and 243); human immunodeficiency virus (8 and 107); human papillomaviruses (2 and 4); parasites: Clonorchis viverrini (1 and 2); Clonorchos sinensis (1 and 2); Schistosoma haematobium (1 and 2) and bacteria Helicobacter pylori (15 and 230, respectively). Conclusions: The National Register of Biological Agents at Work permits to evaluate the situation of occupational exposure to biological agents used intentionally in enterprises in Poland. Med Pr 2015;66(1):39–47