Pracownik z chorobą psychiczną – możliwości i bariery w pracy zawodowej

Osoby z zaburzeniami psychicznymi stanowią w Polsce liczną grupę. W 2010 r. psychiatryczną opieką ambulatoryjną objętych było prawie 1,5 mln osób, natomiast w całodobowych oddziałach psychiatrycznych leczono około 200 tys. chorych. Jedynie 17% osób niepełnosprawnych psychicznie jest aktywnych zawodowo. Badania dowodzą, że mimo niekorzystnego wpływu zaburzeń psychicznych na zatrudnienie (np. obniżona produktywność, absentyzm, prezentyzm, zwiększone ryzyko wypadków w pracy), praca może mieć kluczowe znaczenie dla stabilizacji stanu psychicznego, a także może pomóc w powrocie do zdrowia. Osoby z zaburzeniami psychicznymi są grupą społeczną najbardziej narażoną na wykluczenie z rynku pracy. Wśród pracodawców przeważa opinia, że osoby chorujące psychicznie mają ograniczoną zdolność do pracy zawodowej, a społeczne postawy wobec nich cechuje tendencja do naznaczania i piętnowania. W artykule omówiono korzyści dla zdrowia wynikające z podjęcia pracy w przebiegu choroby psychicznej, bariery napotykane przez chorych w podejmowaniu i kontynuowaniu pracy oraz zawodowe funkcjonowanie osób z rozpoznaną depresją (będącą przykładem zaburzeń afektywnych) i schizofrenią (będącą przykładem zaburzeń psychotycznych). Analiza dostępnych danych wskazuje, że w celu polepszenia sytuacji osób chorujących psychicznie na rynku pracy konieczna jest ścisła współpraca przedstawicieli różnych specjalności medycznych i ich aktywne zaangażowanie w proces rehabilitacji społeczno-zawodowej osób dotkniętych zaburzeniami psychicznymi. Med. Pr. 2015;66(1):57–69

In Poland patients with psychiatric problems form a large group; in 2010 there were almost 1.5 million people for whom outpatient psychiatric care was provided, whereas approximately 200 thousand ill individuals were treated in 24-h psychiatric wards. Only 17% of the mentally disabled are professionally active. The results of many researches show that despite the detrimental influence of mental disorders on the employment (e.g., lower productivity, absenteeism, presenteism, increased risk of accidents at the workplace), professional activity can play a key role in the stabilization of the mental state, it can also help in disease recovery. People with mental disorders are a social group that is at the higher risk of exclusion from the job market. The opinion prevailing among employers is that mentally ill individuals have decreased ability to conduct professional activity, and social attitudes towards them tend to be based on marking and stigmatizing. This review tackles the advantages of working during the illness, barriers which people with mental disorders face on the job market when they want to either start or continue work, and professional functioning of people with diagnosed depression (e.g., affective disorders) and schizophrenia (representing psychotic disorders). The analysis of existing data show that to improve the situation of mentally ill people present on the job market close cooperation between the representatives of various medical specializations is necessary, as well as their active participation in the process of social and professional rehabilitation of people affected by mental disorders. Med Pr 2015;66(1):57–69