Profil psychologiczny pilotów samolotów pasażerskich – analiza temperamentu, agresji i skłonności do podejmowania ryzyka

Wstęp Przez lata zakładano, że pilot zwiększa umiejętności rozwiązywania problemów w sytuacjach trudnych wraz z ogólną liczbą godzin wylatanych samolotem. Wyniki badań wskazują, że problem jest bardziej złożony. Nie tylko doświadczenie, ale również m.in. temperament, ryzyko i agresja mogą wpływać na podejmowanie decyzji w sytuacji stresu. Materiał i metody W badaniach uczestniczyło 97 mężczyzn – pilotów samolotów pasażerskich, którzy latali na samolotach: ATR, Boeing, Airbus, Embraer i Saab. Grupę porównawczą stanowiło 127 absolwentów studiów technicznych (nielotniczych). W badaniach wykorzystano Kwestionariusz Temperamentu PTS (Pavlovian Temperament Survey) Strelaua, Kwestionariusz Agresji Bussa i Perry’ego i Kwestionariusz SIRI (Stimulating-Instrumental Risk Inventory – Kwestionariusz Indywidualnego Stylu Postrzegania Ryzyka) Zaleśkiewicza, badający ryzyko stymulacyjne i ryzyko instrumentalne. Wyniki Wykonane analizy doprowadziły do wyodrębnienia 3 grup pilotów: 1) silny typ układu nerwowego z tendencją do unikania ryzyka, 2) silny typ układu nerwowego z tendencją do podejmowania ryzyka, 3) relatywnie najsłabszy typ układu nerwowego z tendencją do zachowań agresywnych. Każdą grupę przeanalizowano pod kątem funkcjonowania w sytuacji zadaniowej, tj. w warunkach pilotowania samolotu pasażerskiego. Wnioski Badania wykazały, że osoby z wysokim zapotrzebowaniem na stymulację w celu osiągnięcia odpowiedniego poziomu właściwego pobudzenia mogą świadomie lub nieświadomie dążyć do sytuacji nadmiernego i niepotrzebnego ryzyka. Wskazano na użyteczność uwzględniania w badaniach psychologicznych konstelacji zmiennych: temperament, ryzyko, agresja, jak też brania pod uwagę tych zmiennych w procedurach treningowych pilotów. Med. Pr. 2017;68(5):639–651

Background Over the years it has been assumed, that the greater the number of pilot flight hours, the better the development of problem-solving skills among pilots. Research suggests, however, that the problem is more complex than that. Not only one’s experience is of importance – temperament, aggression and risk may also affect the decision-making process under stressful conditions. Material and Methods We examined 97 male pilots of passenger planes, who had flew ATRs, Boeings, Airbuses, Embraers, and Saabs. The comparative group was made up of 127 graduates of technical studies (not connected with aviation). In our study, we used the following methods: the PTS (Pavlovian Temperament Survey) Temperament Questionnaire by Strelau, the Aggression Questionnaire by Buss and Perry, and the Stimulating-Instrumental Risk Inventory (SIRI) by Zaleśkiewicz. Results Following the analyses we could categorize the pilots into 3 distinct groups: group 1 – strong type of nervous system with a tendency to avoid risk; group 2 – strong type of nervous system with a tendency to take risks; group 3 – the relatively weakest type of nervous system with a tendency toward aggressive behavior. Conclusions Members of each group were analyzed to assess how they function in a task situation, i.e., whilst piloting a passenger plane. The study showed that individuals with high need for stimulation may – consciously or not – seek situations of excessive or unnecessary risks, and this is done in order to reach the right level of stimulation. A constellation of the following variables: temperament, risk, and aggression could be – we argue – useful in psychological examinations, and should be taken into account in training procedures for pilots. Med Pr 2017;68(5):639–651