Pterobranchites Kozłowski, 1981- an aberrant graptolite?

The periderm of Ordovician Pterobranchites antiquus Kozłowski, 1967 has been examined with SEM. Four components have been recognized within the thecal wall: outer lining, cortex, fusellum and inner lining. The cortex material is composed of thick, straight, unbranched fibrils arranged in several layers as in cortical layer of the graptolite periderm, p. antiquus, previously referred to cephalodiscid pterobranchs, is identified as an aberrant graptolite of uncertain taxonomic position.

Pterobranchites antiquus Kozłowski, 1967 był uważany dotąd za jednego z dwóch paleozoicznych przedstawicieli Cephalodiscida (Pterobranchia) (Kozłowski 1967, Bulman 1970). Badania elektronowo-mikroskopowe wykazały jednak, że periderma P. antiquus różni się zasadniczo od peridermy Cephalodiscida. Zbudowana jest ona z czterech warstw: powłoki zewnętrznej, korteksu, warstwy fuzellarnej i powłoki wewnętrznej. Najsilniej wykształcony jest korteks i powłoka zewnętrzna, najsłabiej warstwa fusellarna. Powłoki wewnętrznej niekiedy brakuje. Korteks zbudowany jest z grubych, długich włókien, leżących w kilkunastu warstwach. Włókna w każdej warstwie leżą w przybliżeniu równolegle do siebie, w stosunku zaś do włókien warstw sąsiednich, ukośnie. Obserwuje się wyraźną periodyzację włókien. Tak zbudowana tkanka kortykalna właściwa jest jedynie graptolitom, nie występuje natomiast u pióroskrzelnych (Urbanek 1976). Przeprowadzono homologizację warstw peridermy P. antiquus z warstwami peridermy Mastigograptus sp. i Orthograptus gracilis (Roemer). Wyrażono pogląd, że Pterobranchites był aberrantnym graptolitem reprezentującym post-krustoidowe stadium strukturalne. Praca była finansowana przez Polską Akademię Nauk w ramach problemu MR II. 6.