Kompleksowe urządzanie obszarów wiejskich jako szansa dla rozwoju wsi

Dotychczas w Polsce proces gospodarowania przestrzenią wiejską dokonywany jest w wersji realizacji poszczególnych elementów odrębnie; oddzielnie dokonywane jest scalanie gruntów, zalesianie gruntów porolnych, melioracje wodne z budową lokalnych zbiorników wodnych, zadania ochrony środowiska, odnowy wsi i inne. W krajach tzw. „starej Unii” zadania te realizowane są od wielu lat łącznie, jako kompleksowe urządzanie obszarów wiejskich. W opracowaniu wykorzystano wyniki wieloletnich badań prowadzonych w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa (IUNG) w Puławach i na Uniwersytecie Rolniczym (UR) w Krakowie oraz doświadczenia autorów nabyte w trakcie wieloletniej współpracy międzynarodowej i krajowej z administracją rządową i samorządową, w zakresie urządzania obszarów wiejskich, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki scalania gruntów. Wyniki przeprowadzonych badań i uzyskane doświadczenia dowodzą, że w procesie klasycznych scaleń następuje poprawa rozłogów, natomiast nie dochodzi do zmiany sposobu wykorzystania przestrzeni. Konieczne jest wprowadzenie do praktyki biur geodezji i terenów rolnych szerokich postępowań dla tzw. kompleksowego urządzania obszarów wiejskich, zamiast scalania gruntów, które obejmowałoby działania umożliwiające zrównoważony rozwój przestrzenny i strukturalny gmin wiejskich oraz rozwiązanie występujących lokalnie problemów. Ustawa o scalaniu i wymianie gruntów powinna być w trybie pilnym zastąpiona ustawą o kompleksowym scalaniu gruntów, której mechanizm będzie kreował rozwój obszarów wiejskich do 2020 roku, a od 2021 roku ustawą o urządzaniu obszarów wiejskich.

So far, management of rural space has been done by implementing individual elements separately. Separate land consolidation, separate afforestation of post-agricultural land, land drainage projects with the construction of local water reservoirs, environmental protection tasks, village renewal, etc. In the so-called „ old European Union”, these tasks have been carried out for many years comprehensively, as an all-inclusive arrangement of rural areas. Currently, on the initiative and in substantive cooperation of the Society for Rural Development, the Institute of Soil Science and Plant Cultivation – State Research Institute, the Agricultural University in Krakow and the Ministry of Agriculture and Rural Development, the organizational and legal basis for managing the rural space is compiled in a comprehensive manner for the next programming period of the European Union, ie from 2021. From the findings so far, it appears that it is necessary to introduce procedures for comprehensive management of rural areas instead of land consolidation into the practice of Offices of Geodesy and Agricultural Areas. It would cover broad measures enabling sustainable spatial and structural development of rural communes and solving locally occurring problems. The Act on land consolidation and exchange should be urgently replaced by the Act on comprehensive land consolidation, to drive rural development until 2020 only to be replaced, in 2021 by a new law on arranging rural areas. New funds will be needed to implement the activities within the new legal and organizational framework. Calculated per unit of area, they should be raised at least by half compared to the total expenditure for the same actions under the RDP of 2014-2020.